ΕΠΙΣΚΟΠΕΙΟ ΑΙΓΙΟΥ
Παραπλεύρως του ναϊδρίου της Παντανάσσης βρίσκεται ο χώρος του Επισκοπείου, ο οποίος αποτελείται από τρεις οικοπεδικές εκτάσεις και περιλαμβάνει: α) το Επισκοπείο, β) το Εκκλησιαστικό Μουσείο, γ) την Τοξοστοιχία και δ) τον κήπο.
Η Τοξοστοιχία μελετήθηκε και κατασκευάστηκε ως συνδετήριος κρίκος μεταξύ του νέου Επισκοπείου και του Εκκλησιαστικού Μουσείου–Αιθούσης Τελετών, υποδοχής υψηλών επισκεπτών και εορτασμού επισήμων γεγονότων, αλλά ταυτοχρόνως και αποτελούσης οιονεί σύνορο μεταξύ των κτισμάτων και του κήπου. Η κατασκευή της συνδέεται δομικά με το παρεκκλήσιο του Γενεσίου της Θεοτόκου γνωστού ως «Παντάνασσα» και προσδίδει εκκλησιαστικό χρώμα μετά του ναϊδρίου στον όλο χώρο.
Σήμερα, εισερχόμενος ο επισκέπτης στον ευρύτερο χώρο του Επισκοπείου έχει στην δεξιά του το ανακαινισμένο κτήριο του Επισκοπείου, αριστερά του το ναΐδριο της «Παντανάσσης» και εμπρός του την Τοξοστοιχία.
Το ιστορικό του χώρου έχει εν συντομία ως εξής: Παραπλεύρως του ναϊδρίου της Παντανάσσης βρισκόταν οικόπεδο με ερειπωμένη οικία και αυλή. Τούτο ανήκε στο Κράτος και το έτος 1947 περιήλθε στην ιδιοκτησία της Ιεράς Μητροπόλεως διά πωλητηρίου συμβολαίου, το οποίο συνέταξε ο συμβολαιογράφος Κων/νος Μιχ. Μητρόπουλος, ως αναπληρωτής του επιστρατευθέντος συμβολαιογράφου Αιγίου, Γεωργίου Δημ. Παπαηλιοπούλου. Πωλητής ήταν ο Εθνικός Στόλος, στην ουσία το Ελληνικό Δημόσιο, εκπροσωπούμενο από τον Οικονομικό Έφορο Αιγιαλείας, Νικόλαο Κων. Κεφαλόπουλο. Την Ιερά Μητρόπολη ως αγοράστρια εκπροσωπούσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κυρός Αγαθόνικος Παπασταματίου. Συντάχθηκε το πωλητήριο συμβόλαιο την 8η Νοεμβρίου 1947 με αριθμό 62/1947 και περιγραφή αγοράς: «… κτήματος τοῦ συγκειμένου ἐξ οἰκίας (ἤδη ἐρειπίων) περιβολίου καί λοιπῶν παραρτημάτων… ἐντός τῆς πόλεως Αἰγίου… ἐκτάσεως τοῦ κτήματος τούτου, μέτρων τετραγωνικῶν 950,40/00…» έναντι χρηματικού τιμήματος 9.504.000 δραχμών.
Στην έκταση αυτή ανήγειρε ο Μακαριστός Μητροπολίτης Αγαθόνικος το νέο Επισκοπείο, εγκαταλείποντας το ερειπωμένο παράπλευρο οίκημα, το οποίο χρησιμοποιούσε έως τότε διά την διαμονή του και παράλληλα στεγάζονταν εκεί τα Γραφεία της Μητροπόλεως. Το νέο κτήριο υπήρξε και κατοικία του διαδόχου του στον Επισκοπικό Θρόνο της Μητροπόλεως, Μητροπολίτου κυρού Γεωργίου Πάτση.
Με την ανάρρησή του στον Επισκοπικό Θρόνο των Καλαβρύτων και της Αιγιαλείας ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Αμβρόσιος, το έτος 1978, βρήκε το Επισκοπείο μετά του μικρού γραφείου του πρώην Μητροπολίτου και των λοιπών χώρων του ενδιαιτήματος και αμέσως ξεκίνησε την αναγκαστική οικοδομική ανακαίνιση των χώρων. Παράλληλα γίνονταν και οι εργασίες άλλων κτηρίων (εξασφάλιση γραφείων εξυπηρετήσεως του κοινού, εργασίες στο γειτονικό κτήριο του Μουσείου και πολλές άλλες).
Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμισθεί ότι πλέον, στον χώρο–οικόπεδο του παλαιού Επισκοπείου και παλαιών Γραφείων της Ιεράς Μητροπόλεως (αγορασθέντος από τον Ιερό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου το έτος 1932 υπό του Μακαριστού Μητροπολίτου Θεοκλήτου με το υπ’ αριθμόν 20749/32 πωλητήριο συμβόλαιο, γωνιακό οικόπεδο επί των οδών Μελετοπούλων και Αιγιαλέως – σημερινό Εκκλησιαστικό Μουσείο) προσετέθη το έτος 1947 δι’ αγοράς από τον Εθνικό Στόλο, ως ανωτέρω προεγράφη, νέος οικοπεδικός χώρος εκτάσεως 950,40 μ², με πρόσοψη επί της οδού Μελετοπούλων (σημερινό νέο Επισκοπείο). Στις ανωτέρω κτήσεις οικοπέδων, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης πρώην Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ. Αμβρόσιος προσέθεσε δι’ αγοράς άλλο οικόπεδο συνορεύον με τα ανωτέρω καταγραφέντα, το έτος 1993 από την Κωνσταντίνα Καζολή, εκτάσεως 283,27 μ², άρτιο και οικοδομήσιμο με την ενυπάρχουσα σε αυτό ακατοίκητη ισόγειο οικία (σημερινός κήπος Επισκοπείου).
