Γ΄ Κατανυκτικός Ἑσπερινός,

Κυριακή Β' Νηστειὣν, Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, 20 Μαρτίου 2022

Ἱερός Ναός τῶν Ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης καί  Θεοπρομήτορος Ἄννης Αἰγίου

Ἡ συνάντηση τοῦ ἀνθρώπου μέ τό Θεό διά τῆς μετανοίας**

Σεβασμιώτατε,

Σεβαστοί Πατέρες καί

ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

Τήν περασμένη Κυριακή ἑορτάσαμε τήν ἀναστήλωση τῶν εἰκόνων.

 Ὁ Πρῶτος πού ἔκανε εἰκόνα καί δή τοῦ Ἑαυτοῦ Του στόν Παράδεισο ἦταν ὁ ἴδιος ὁ Θεός.

Καί ἡ εἰκόνα αὐτή: Ὁ ἄνθρωπος!

Εἰκόνα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ! Ἐάν μποροῦσε νά κάνει κάτι καλύτερο, θά τό έκανε…

Ὅμως, συνεργείᾳ τοῦ διαβόλου, τήν ἀμαυρώσαμε καί τήν συντρίψαμε! Καί ἀπόψε ἀκούσαμε στά ἰδιόμελα τοῦ Ἑσπερινοῦ πάλι περί ἀσωτείας καί τοῦ ἀσώτου… ἄρα περί τῆς ἀναγκαιότητος τῆς ἐπιστροφῆς καί τῆς μετανοίας δία νά ξανασυναντήσουμε τόν πλαστουργό μας… «ὅλον μου τόν βίον δαπανήσας ἀσώτως». Ἡ ζωή τῆς ἁμαρτίας εἶναι ζωή ἄσωτος, δηλαδή χωρίς σωτηρία. «Τά ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος» διδάσκει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Δηλαδή, ὁ μισθός μέ τόν ὁποῖο ἡ ἁμαρτία πληρώνει τούς δούλους της, εἶναι ὁ θάνατος. Ἡ ἁμαρτία προκαλεῖ θάνατο ψυχικό, δηλαδή χωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τόν Θεό καί ἐπιφέρει καί τόν σωματικό θάνατο. Εἶναι ἀνθρωποκτόνος. Ὅ,τι εἶναι ἡ ψυχή γιά τό σῶμα, εἶναι ὁ Θεός γιά τήν ψυχή. Ὅταν ἡ ψυχή εἶναι συνδεδεμένη μέ τό σῶμα, τό σῶμα ζεῖ, ἔτσι καί ὅταν ἡ ψυχή εἶναι ἑνωμένη μέ τόν Θεό ζεῖ. Ζώντας ἁμαρτωλή ζωή ὁ ἄνθρωπος, δαπανᾶ ὅλο τόν πλοῦτο τῶν θείων χαρισμάτων καί δωρεῶν, μέ τά ὁποῖα τόν κόσμησε ὁ Θεός.

Ὁ Κύριος εἶπε, πώς ὁ Πατέρας, ὅταν ἐπέστρεψε ὁ υἱός Του πανηγύρισε λέγοντας: «ὁ υἱός μου οὗτος νεκρός ἦν καί ἀνέζησε». Ἄλλοτε ὁ Κύριος εἶπε: «ἄφες τούς νεκρούς θάψαι τούς ἑαυτῶν νεκρούς». Καί «ὁ πιστεύων τῷ πέμψαντί με ἔχει ζωήν αἰώνιον, καί εἰς κρίσιν οὐκ ἔρχεται, ἀλλά μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν». Δηλαδή ἐκεῖνος πού πιστεύει στόν Πατέρα πού μέ ἔστειλε στόν κόσμο, ἔχει ζωή αἰώνιο καί δέν θά ὑποβληθεῖ στήν δίκη καί τήν κρίσι, ἄλλ’ ἔχει ἤδη μεταβεῖ ἀπό τόν πνευματικό τῆς ἁμαρτίας θάνατο στήν ἀθάνατη καί αἰώνια ζωή γιατί ἤδη προγεύεται τά μέλλοντα... καί τό «περισσόν» (πού ὁ Χριστός μᾶς δίνει…) .

            Γιατί αὐτός πού μετανοεῖ, καθαρίζει τόν ἑαυτό του ἀπό τά πάθη (καθαρκτικό στάδιο), καί μετά δέχεται τό φωτισμό (δεύτερο στάδιο μετάνοιας), μετέχοντας στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας… καί βιώνοντας τή θεία χάρη μυστικῶς καί τήν ἀνείπωτη εἰρήνη στήν ψυχή.

            Ἄς ἀναγνωρίσουμε, λέγει ὁ Ἁγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ὅτι: «τό νά μήν ἁμαρτήσει κανείς καθόλου, εἶναι πράγματι πάνω ἀπό τίς ἀνθρώπινες δυνάμεις καί γνώρισμα μόνο τοῦ Θεοῦ…Τό νά μένει ὅμως κάποιος ἀθεράπευτος εἶναι γνώρισμα μόνο τῆς πονηρῆς καί ἀντιθέτου πρός τόν Θεό φύσεως καί τῶν ἐνεργειῶν, πού προέρχονται ἀπό αὐτή. Τό  νά ἐπιστρέφουν ἐκεῖνοι πού ἔχουν ἁμαρτήσει, εἶναι γνώρισμα ἀνθρώπων ἀγαθῶν, πού ἀνήκουν στήν μερίδα ἐκείνων πού σώζονται». Νά καθαρίζουμε λοιπόν τήν ψυχή.

Ἡ ἁμαρτία λερώνει τήν ψυχή καί καθαρίζεται μόνο ἀπό τόν Θεό μέ τό αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ: «Τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ …καθαριεῖ τήν συνείδησίν ἡμῶν ἀπό νεκρῶν ἔργων». Δηλαδή, τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ θά καθαρίσει τήν συνείδησή μας ἀπό τά ἔργα πού ὁδηγοῦν στόν θάνατο.

 Νά ἐνδύουμε τήν ψυχή μας. Ἔνδυμα ὁ Χριστός. «Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε Χριστόν ἐνεδύσασθε». Νά ἀναπαύουμε τήν ψυχή. Ὁ Κύριος εἶπε: «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι, κἄγώ ἀναπαύσω ὑμᾶς». Δηλαδή: «Ἐλᾶτε σ’ἐμένα ὅλοι ὅσοι κοπιάζετε καί εἶστε φορτωμένοι κι ἐγώ θά σᾶς ξεκουράσω». Λέγει ὁ Ὅσιος Ἐφραίμ ὁ Φιλοθεΐτης πώς τό καθαρό βιβλιάριο ἑτοιμάζεται ἀπό δῶ, ὅπως τό διαβατήριο… Ὅταν τό διαβατήριο τῆς ψυχῆς μας τακτοποιηθεῖ καλῶς ἔναντι τοῦ θείου Νόμου, δέν θά μπορέσουν νά μᾶς σταματήσουν οἱ ἐναέριοι φορολόγοι, οἱ ὁποῖοι ἐμποδίζουν κάθε ψυχή πρός τά πάνω. Ὅλοι σχεδόν οἱ Ἅγιοι Πατέρες μᾶς λένε: «Δέ θά κολασθοῦμε στή μέλλουσα ζωή, γιατί ἁμαρτήσαμε, ἀφοῦ ἡ φύση μας εἶναι δεκτική τροπῆς καί ἀλλοίωσης, ἀλλά ἐπειδή ἁμαρτήσαμε καί δέ μετανοήσαμε».

 Πόσο τονωτικά εἶναι τά λόγια τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσόστομου, πού ἀναφέρονται στόν καθένα μας: «Ἡ ἁμαρτία εἶναι φωτιά πού καίει. Ἀλλά, ὅσο μεγάλη κι ἄν εἶναι ἡ φωτιά, ἄν τή ρίξουμε στή θάλασσα, δέν μπορεῖ παρά νά σβήσει. Το ἴδιο καί οἱ ἁμαρτίες μας». Ἄλλωστε, δέν ὑπάρχει ἁμαρτία πού νά μήν μπορεῖ νά συγχωρηθεῖ, ἐκτός ἀπό τήν ἀμετανοησία…οὐχί μέγεθος πταισμάτων ὑπερβαίνει τοῦ Θεοῦ μας τήν μακροθυμίαν… (Θ. Μετάληψη)

Ἡ Ἐκκλησία μᾶς δίνει τή δυνατότητα αὐτῆς τῆς ἀναγέννησης μέ τό μυστήριο τῆς μετάνοιας καί τῆς ἐξομολόγησης. «Ὁ ἄνθρωπος γεννιέται καί ἀναγεννιέται τρεῖς φορές», λέγει ἡ Ἁγία Συγκλητική. «Μία καί ἀνεπανάληπτη ἀπό τή μητέρα του. Δεύτερη εἶναι ἡ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τρίτη μέ τή μετάνοια καί τούς κόπους τῶν καλῶν καί ἐνάρετων πράξεων».

 Ἄς πάρουμε, λοιπόν, τά ἀναμμένα κάρβουνα, τίς ἁμαρτίες μας καί ἄς τίς ρίξουμε στήν ἀπέραντη θάλασσα, πού εἶναι τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ἡ θάλασσα νικᾶ τή φωτιά καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ νικᾶ τήν ἁμαρτία, ὅσο μεγάλη καί βαριά κι ἄν εἶναι. Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος λέγει, ὅτι ἡ μετάνοια «εἶναι ἀπαραίτητος δι’όλους ὅσοι ἐπιθυμοῦν τήν σωτηρίαν διά τούς ἁμαρτωλούς καί διά τούς δικαίους. Ἡ τελειότης δέν γνωρίζει ὅρια, ὥστε ἀκόμη καί ἡ τελειότητα τῶν τελείων νά εἶναι ἀτελής.  Δι’αὐτόν τόν λόγον ἡ μετάνοια μένει μέχρι τῆς στιγμῆς τοῦ θανάτου ἀτελής καί ὡς πρός τήν διάρκειαν καί ὡς πρός τά ἔργα της». Αὐτήν τήν διαρκῆ κατάστασιν μετανοίας βλέπομεν εἰς τήν ζωήν τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Κανένας δέν ἠμποροῦσε νά διακρίνη εἰς αὐτούς ἶχνος φαρισαϊκῆς αὐτοϊκανοποιήσεως διά προσωπικήν ἁγιότητα καί προσωπικήν ἀρετήν. Ἔζων πάντοτε εἰς κατάστασιν ἀγρύπνου ἑτοιμότητος καί βαθείας μετανοίας.

Τήν πρώτη ἡμέρα τοῦ Τριωδίου, τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου, ἡ Ἐκκλησία μας παρουσιάζει τόν Τελώνη, τή συντριβή του, τά δάκρυα καί τήν μετάνοιά του, τήν ὑπέροχη καί συγκινητική προσευχή του: «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Καί ὅταν πλέον τό Τριώδιο τελειώνει, τελευταῖο παράδειγμα μετανοίας παρουσιάζεται ἐνώπιόν μας τή Μεγάλη Παρασκευή «ὁ δίκαιος ληστής». Αὐτός δέν ἐξομολογεῖται μόνο, δέν ἀρκεῖται στό νά ἀναγνωρίσει ἁπλά τό βάρος τῆς ἐνοχῆς του. Τολμᾶ καί κάτι περισσότερο. Ζητεῖ μετοχή στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ: «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου». Δικαιοῦται νά τό κάνει. Διότι ἔχει ἐνώπιόν του τόν Ἐσταυρωμένο, μέ τήν ὑπέρτατη θυσία τοῦ Ὁποίου προσφέρεται πλούσια ἡ χάρις καί τό ἔλεός Του καί ἀνοίγει ἡ θύρα τῆς Βασιλείας Του.

 Ἔτσι, ἡ ζωή τοῦ πιστοῦ μέσα στήν Ἐκκλησία εἶναι μία διαρκής κίνηση. Ἀπό τή βαθιά συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητος στή γλυκιά ἐλπίδα τῆς σωτηρίας. Ἀπό τό «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» στό «μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου». Τελῶνες καί ληστές, ἁμαρτωλοί καί ἄσωτοι δείχνουν τό δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς καί γεμίζουν τίς ψυχές μας μέ ἐλπίδα καί θάρρος. Ἡ πνευματική ζωή εἶναι μία μακρά πορεία μετανοίας. Ἀπό τήν χώραν τήν μακράν τῆς ἀπωλείας στήν αἰώνια χαρά τῆς ἄνω Βασιλείας.

Ἡ μετάνοια δέν εἶναι μόνο μία συγκεκριμένη πράξη ἐπιστροφῆς. Εἶναι μία διαρκής κατανόηση τῆς ἀνθρώπινης ἀτέλειας ἀφ’ἑνός καί τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ ἀφ’ἑτέρου. Καί ἐπειδή ἡ κατανόηση εἶναι ὁλοένα βαθύτερη, γι’αυτό καί ἡ ἐπιστροφή εἶναι διαρκής. Ἡ μετάνοια εἶναι μία ἀδιάκοπη πορεία. Αἰσθάνεσαι ὅτι πάντοτε ἀπέχεις ἀπό Αὐτόν πρός τόν Ὁποῖο διαρκῶς καταφεύγεις. Ὅτι ποτέ δέν εἶσαι ἄξιος Ἐκείνου πού συνεχῶς μέ χαρά σέ ὑποδέχεται. Ὅτι ἡ σχέση σου μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά στηριχθεῖ στή δική σου ἀξία. Πάντοτε οἰκοδομεῖται στή δική Του ἀπέραντη ἀγάπη. Γι’αὐτό μέ τή μετάνοια ἀρχίζουμε τή χριστιανική μας πολιτεία. Μέ τή μετάνοια θά φθάσουμε καί στό τέλος τῆς πορείας μας. Ἡ μετάνοια εἶναι «ἀρχή καί τέλος τῆς κατά Χριστόν πολιτείας», λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, πού σήμερα ἑορτάσαμε. Στή μεγαλύτερη περίοδο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, πού εἶναι τό κατανυκτικό Τριώδιο, τό ὁποῖο μᾶς καλεῖ σέ περισυλλογή, σέ μετάνοια καί συντριβή, ἡ Ἐκκλησία παρουσιάζει ἐνώπιόν μας πολλά παραδείγματα μετανοίας. Γιά νά συγκινήσει, νά διδάξει καί νά ὁδηγήσει ὀρθά τίς ψυχές μας. Ἀληθινή ὅμως μετάνοια καί ταπείνωση!

Ὁ σοφός ὑπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὅσιος Πορφύριος, ἐγνώριζε τήν πλάνη τῆς ψευτοταπείνωσης· διά τοῦτο ἔλεγε ὅτι δέν πρέπει νά ταπεινολογοῦμε, ἀλλά νά ταπεινοφρονοῦμε. «Μπορεῖ», παρατηροῦσε ὁ Γέροντας, «κάποιος νά μιλάει γιά τίς ἁμαρτίες του καί νά εἶναι ὑπερήφανος· κι ἄλλος νά μιλάει γιά τίς ἀρετές του καί νά εἶναι ταπεινός. Νά εἴμαστε ταπεινοί, ἀλλά νά μήν ταπεινολογοῦμε. Ἡ ταπεινολογία εἶναι παγίδα τοῦ διαβόλου, πού φέρνει τήν ἀπελπισία καί τήν ἀδράνεια, ἐνῶ ἡ ἀληθινή ταπείνωση φέρνει τήν ἐλπίδα καί τήν ἐργασία τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ». Οἱ μετάνοιες, ἡ ἀγρυπνία, ἡ νηστεία, ἔλεγε ὁ Γέροντας, ὅτι εἶναι κόποι, πού γίνονται γιά τόν Ἀγαπημένο. Γι’αὐτό πρέπει νά γίνονται χαρούμενα καί μέ ἀγάπη, χωρίς πίεση «ὄχι ἀγγαρεία». Σέ ὅ,τι γίνεται ὡς ἀγγαρεία ἡ ψυχή ἀντιδρᾶ.

            Μόνον ἡ ἀγάπη ἑλκύει τή Χάρη καί ὅ,τι γίνεται ἀπό ἀγάπη δέν κουράζει. Ἡ βιοτή τοῦ Γέοντα Πορφυρίου ἦταν μία διαρκής ἐξομολόγηση· διά τοῦτο μποροῦσε νά ὀμολογεῖ ὅτι δέν ὑπάρχει ἀνώτερο ἀπό αὐτό τό μυστήριο τῆς μετανοίας – ἐξομολογήσεως. Στόν ὀρθόδοξο χριστιανό, ἔλεγε, δέν ὑπάρχει ἀδιέξοδο. Ὅ,τι κι ἄν κάνει, ὅσο χαμηλά καί ἄν πέσει δέν μπορεῖ νά φθάσει σέ ἀπόγνωση. Δέν μπορεῖ νά ἀπελπιστεῖ, ἐφ’ὅσον ὑπάρχει ἡ δυνατότητα τῆς ἀποκατάστασης τῆς σχέσης του μέ τόν Θεό, διά τοῦ Πνευματικοῦ. Ἔλεγε πώς ἡ ἀπαλλαγή τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τά ποικίλα ψυχικά τραύματα γίνεται διά τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως. Ὁ κάθε ἄνθρωπος ἐκτός ἀπό τά ποικίλα προσωπικά του ἁμαρτήματα φέρει μέσα του καί τά βιώματα τῶν προγόνων του. Ἔχει μέσα του ὅλον τόν Ἀδάμ. «Ἡμεῖς νοῦν Χριστοῦ ἔχομεν», λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Διά τῆς ἑνώσεώς μας μέ τόν Χριστό ἀποκτοῦμε τόν νοῦ Ἐκείνου! Τόσο εὐρύ εἶναι τό φάσμα τῶν δυνατοτήτων τοῦ ἀνθρώπου! Μπορεῖ νά ἔχει νοῦ σαρκικό, μπορεῖ ὅμως νά ἔχει καί νοῦ νοερό. Μπορεῖ νά σκέπτεται μέ νοῦ «δαιμονιώδη», εἶναι δυνατόν ὅμως νά ἀποκτήσει καί «νοῦν Χριστοῦ»!

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος προτρέπει: «Μεταμορφοῦσθε τῇ ἀνακοινώσει τοῦ νοός ὑμῶν». Δηλαδή, νά μεταμορφώνεσθε μέ τήν ἀπόκτηση νέων σκέψεων, νέων φρονημάτων καί διαθέσεων, ἄλλης, ὁλοένα διαφορετικῆς ἐκτιμήσεως τῶν πραγμάτων. Αὐτό εἶναι ὁ ἀνακαινισμός τοῦ νοῦ. Ἡ διάνοια φωτίζεται, ἡ συνείδηση λεπτύνεται, ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται, ζεῖ, σκέπτεται, ἀποφασίζει μέ κριτήρια ὅλο καί πιό πνευματικά. Μέχρις ὅτου «μορφωθῇ Χριστός ἐν αὐτῷ». Μέχρι νά κατοικήσει καί νά κυριαρχήσει μέσα του ὁ Χριστός. Τότε ἔχει φρονήματα, τά συναισθήματα, τίς σκέψεις τοῦ Χριστοῦ. Τότε ἀποκτᾶ «νουν Χριστοῦ». Ἐκεῖ τελικά ὁδηγεῖ ἡ μετάνοια. 

«Ελθών εἰς ἑαυτόν» ἀναφέρεται γιά τόν Ἄσωτο – ἦρθε στά καλά του, κατάλαβε τί τοῦ γίνεται, ξύπνησε, ἄνοιξε δηλαδή τά μάτια του καί κατάλαβε πόσο λάθος ζεῖ. Δέν εἶναι μόνο αὐτό τό παράδειγμα πού συνδέεται μέ τή μεγάλη ἀρετή τῆς μετανοίας. Ὑπάρχουν καί ἄλλα παραδείγματα. Ἴδιο παράδειγμα καί ὁ Ζακχαῖος. Πόσο μεγάλη δέν ἦταν ἡ ἀλλαγή τοῦ Ζακχαίου! Ἕνας ἀρχιτελώνης, πού τό μυαλό του ἦταν στό πῶς νά μαζεύει χρήματα, ἀνεβαίνει ξαφνικά σέ ἕνα ψηλό σημεῖο, στή συκομορέα, καί ἐκεῖ γίνεται μέσα του ἡ μεγάλη ἀλλαγή. Καί ἀπό τό νά παίρνει, γυρίζει τό μυαλό του στό νά δίνει: «Ἰδού τά ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μου, Κύριε, δίδωμι τοῖς πτωχοῖς, καί εἰ τινός τι ἐσυκοφάντησα, ἀποδίδωμι τετραπλοῦν». Φοβερή ἀλλαγή! Τό ἴδιο γίνεται καί μέ τήν πόρνη. Τό ἴδιο γίνεται καί μέ τόν ἀπόστολο Παῦλο, πού ἀπό διώκτης μεταμορφώνεται σέ κήρυκα τοῦ Εὐαγγελίου· «Δεινόν ἡ ραθυμία, μεγάλη ἡ μετάνοια», θά ἀκούσουμε τή Μεγάλη Τρίτη. Αὐτή ἡ ἀλλαγή καί ἡ ἀλλοίωση εἶναι ἡ μετάνοια. Εἶναι αὐτό πού ἔκανε ὁ ἄσωτος: «ἀναστάς πορεύσομαι πρός τόν πατέρα μου» – θά σηκωθῶ καί νά πάω. Καί πῆγε.

Ἡ μνήμη τῆς ὁσίας Μαρίας τελεῖται κανονικά τήν πρώτη Ἀπριλίου. Τοποθετήθηκε ὅμως στό τέλος τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, γιά νά διεγείρῃ τούς ραθύμους κι ἁμαρτωλούς σέ μετάνοια. Ἡ ΜΕΤΑΝΟΙΑ εἶναι ὁ ἀκρογωνιαῖος λίθος τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἡ ἀναγνώριση τῆς ἁμαρτωλότητός μας, ὁ πόνος ἐπειδή πικράναμε τό Θεό, ἡ ἀπόφαση γιά μία ἀλλαγή καί ἡ καταφυγή στήν ἐξομολόγηση ἀποτελοῦν τήν ἀπαρχή τῆς σωτηρίας μας. Ὁ Τίμιος Πρόδρομος καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἄρχισαν τό κήρυγμά τους καλῶντας σέ μετάνοια. Κανείς δέν μπορεῖ νά σωθεῖ, ἄν δέν μετανοήσει. Μόνο μέ τή μετάνοια ἕνας μεγάλος ληστής «λήστεψε» ἀκόμα καί τόν παράδεισο.

 Εἶναι λοιπόν δαιμονική πλάνη νά παραμελοῦν οἱ χριστιανοί τή μετάνοια καί τήν ἐξομολόγηση. Βέβαια, δέν ἀναφερόμαστε στήν περίπτωση ἐκείνων πού ἰσχυρίζονται ὅτι δέν ἔκαναν τίποτα τό ἁμαρτωλό ἤ ἐκείνων πού αὐτοσχεδιάζουν τρόπους ἐξομολογήσεως, ἐπειδή δέν θέλουν νά ταπεινωθοῦν καί νά σκύψουν στό πετραχήλι τοῦ πνευματικοῦ, ὅπως ἡ θεόπνευστη ἐκκλησιαστική τάξη ὁρίζει. Ἀναφερόμαστε κυρίως στήν περίπτωση πολλῶν χριστιανῶν, πού ἀρκοῦνται σέ ἄλλα «θρησκευτικά καθήκοντα» ἤ σέ μία συμμετοχή στό ἱεραποστολικό ἔργο ἤ σέ νεφελώδεις συζητήσεις μέ Γέροντες, χωρίς καμιά διάθεση νά «φυλάξουν ὁδούς σκληράς». Ἔτσι πιστεύουν ὅτι κατακτοῦν κορυφές, ἐνῶ πλανῶνται σέ θανατηφόρα βάθη ἀμετανοησίας, ἀναισθησίας καί ναρκισσισμοῦ. Ἡ ἀδιαφορία μας γιά μία ἀποφασιστική μετάνοια ἀποδεικνύεται ὁλοφάνερα ἀπό τήν ἐνασχόληση μέ τή ζωή καί τά σφάλματα τῶν ἄλλων. Ἄρα γινόμαστε ὑποκριτές. Εἴμαστε δηλαδή ρηχοί ἄνθρωποι, ἐπιφανειακά πνευματικοί, μέ ψεύτικη θρησκευτική αὐτάρκεια, δουλεύοντας σέ ποικίλα πάθη! Νά γιατί ὁ Κύριος εἶπε: «Οὖτος ὁ λαός τοῖς χείλεσι μέ τιμᾶ, ἡ δέ καρδία αὐτοῦ πόρρῳ ἀπέχει ἀπ’ ἐμοῦ». Γιά παράδειγμα, ἐνῶ ὁ νοῦς λέει: «Μήν καπνίζεις γιατί θά πεθάνεις», ἡ αἰχμάλωτη καρδιά σέ σπρώχνει νά καπνίσεις. Ὁ θεῖος Παῦλος γράφει: «Τῇ ἐλευθερίᾳ ἧ Χριστός ἡμᾶς ἠλευθέρωσε, στήκετε καί μήν πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθε». Μόνο ὁ Χριστός, ἡ χάρη Του μπορεῖ νά ἐλευθερώσει τήν καρδιά μας ἀρκεῖ αὐτή νά ἔχει συντριβεῖ ἀπό τά λάθη τῆς ἤ ἀκόμη καλύτερα ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

 Εἶναι φανερό ὅτι ὁ Χριστός δέν ἔρχεται νά βοηθήσει ἀγγέλους, ἀλλά τούς ἀπογόνους τοῦ Ἀβραάμ. Ἔπρεπε λοιπόν νά γίνει σ’όλα ὅμοιος μέ τ’αδέλφια του, ὥστε νά γίνει σπλαχνικός καί πιστός ἀρχιερέας στήν ὑπηρεσία τοῦ Θεοῦ, γιά τήν συγχώρησι τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ λαοῦ. Ἔτσι, ἐπειδή ὁ ἴδιος ὑπέφερε καί δοκιμάστηκε, μπορεῖ τώρα νά βοηθήσει αὐτούς πού δοκιμάζονται.

 Ταυτίστηκε τελείως μέ τόν λαό, πού ἦρθε νά σώσει:

* Γεννήθηκε στόν στάβλο.

 *Εἶχε τήν πιό ταπεινή γέννησι.

 * Διώχθηκε καί νήπιο ἔγινε πρόσφυγας. Ὅπως οἱ Οὐκρανοί ἀδελφοί μᾶς, τό δράμα τῶν ὁποίων μᾶς ἔχει πληγώσει αὐτές τίς μέρες…

* Μεγάλωσε ὑποτασσόμενος στήν μητέρα Του καί τόν Ἰωσήφ.

* Συνέφαγε μέ τελῶνες.

 * Ἔγινε φίλος τῶν ἁμαρτωλῶν.

* Ἔγινε ἄνθρωπος θλίψεων καί πόνου.

* Ἀρνήθηκε νά καταδικάσει μία πόρνη γυναίκα.

* Δίδαξε μία ἄλλη στό πηγάδι τοῦ Ἰακώβ.

* Διακήρυξε ὅτι «πόρνες καί ἁμαρτωλοί» προπορεύονται στήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

* Τραυματίστηκε καί ταλαιπωρήθηκε γιά τίς δικές μας ἁμαρτίες.

 * Πῆρε καί δόξασε τήν θέσι τοῦ «ὑπηρέτη».

Ἄς θυμόμαστε ὅλοι πώς ὁ Χριστός ἐξῆλθε ἀπό τόν «ἄνετο» χῶρο τῆς Θεότητας καί γιά τήν ἀγάπη Του στόν ἄνθρωπο ἔφτασε στήν ἔσχατη ταπείνωση. Ξεφτιλίστηκε πάνω στό Σταυρό «γενόμενος ὑπέρ ἡμῶν κατάρα» καί «μετά ἀνόμων ἐλογίσθη». Ἐμεῖς, οἱ τοῦ Χριστοῦ ἄνθρωποι, εἴμαστε ἕτοιμοι νά πράξουμε τά ἴδιο; Νά βγοῦμε ἀπό τήν ἄνεση τοῦ ἐγώ μας καί νά τσαλακωθοῦμε ἀπό ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τόν συνάνθρωπο; Τότε θά εἴμαστε φίλοι τοῦ Χριστοῦ στή βασιλεία Του. Τότε θά ἔχουμε πραγματικά μετανοήσει! Μόνο ὁ Κύριος μπορεῖ νά παρηγορήσει βαθιά τίς καρδιές μας. Κανείς ἄλλος. Γι’αυτό καί μᾶς προειδοποιεῖ: «Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν». Ὁ Δαβίδ φωνάζει στόν Κύριο: «Ἐξάγαγε ἐκ φυλακῆς τήν ψυχήν μου».

Ἡ μετάνοια βέβαια, κατά τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας ὁλοκληρώνεται μέ τό Μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως, τό ὁποῖο συντηρεῖ τή σχέσι τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό.

Κυριακή σήμερα ἀκούσαμε στό Εὐαγγέλιο γιά τή θεραπεία τοῦ παραλυτικοῦ. Ἄς ἐπιδείξουμε καί ἐμεῖς στόν Χριστό μας τίς παραλυσίες μας καί τίς πληγές μας καί ἄς ἀκούσουμε τό «ἔγειραι….» καί τό «Τέκνον, ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι…» γιατί ἀδελφοί μου ἐξουσία ἔχει ὁ Χριστός μᾶς ἀφιέναι ἁμαρτίας…».

 Εὐχηθεῖτε Σεβασμιώτατε, τά πολλά παραδείγματα μετάνοιας, νά μᾶς ἀνανεώσουν τό ζῆλο γιά μία πραγματική μετάνοια. Εἴθε νά μᾶς βοηθήσουν στό νά ἐπισημαίνουμε καί νά ἐξομολογούμαστε χωρίς καμιάν ἐπιφύλαξη ἤ συγκάλυψη ἤ δικαιολογία ὅλες τίς μυστικές ἀρρώστιες, τίς πληγές καί τά πάθη πού λυμαίνονται τήν ψυχή μας, γιά τήν καθαρότητα τῆς ὁποίας ἔχυσε τό αἷμα Του ὁ Κύριος. Εἴθε, τέλος, ἡ μικρή ντροπή, πού δοκιμάζουμε μπροστά στόν πνευματικό, νά μᾶς ἀπαλλάξει ἀπό τήν ἀπέραντη ντροπή μπροστά σέ ἀνθρώπους καί ἀγγέλους κατά τή διάρκεια τῆς Κρίσεως. Ἀμήν.

** Ἀρχιμ. Παῦλος Ζαφειρακόπουλος,

Καθηγούμενος τῆς Ιερᾶς Μονῆς Ἁγίων Ἀποστόλων Περιθωρίου Αἰγιαλείας