ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ
Δ' ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ
Η Εκκλησία μας, τιμά σήμερα, τη μνήμη των αγίων 630 Πατέρων της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, η οποία συνήλθε το 451 μ.Χ. στην Χαλκηδόνα της Βιθυνίας για να διατυπώσει το Χριστολογικό δόγμα. Με αφορμή τις διάφορες αιρέσεις που διαστρέβλωναν την αλήθεια της Εκκλησίας μας γύρω από το πρόσωπο του Κυρίου, εκείνη την εποχή η Σύνοδος της Χαλκηδόνας διατύπωσε το Χριστολογικό δόγμα και διατράνωσε την πίστη της Ορθοδοξίας ότι ο Ιησούς Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος. Με αυτή την ομολογία πίστεως ο Χριστός είναι ο πραγματικός Σωτήρας και Θεός μας και επομένως καθοδηγητής των ανθρώπων που δείχνει το δρόμο προς το πραγματικό φως, προς τον Πατέρα των φώτων.
Τη σύνοδο συνεκάλεσε ο αυτοκράτορας Μαρκιανός και η συζυγός του Πουλχερία οι οποίοι είναι άγιοι της Εκκλησίας μας για να καταδικάσει την αίρεση του μονοφυσιτισμού και των εκπρόσωπών του. Ονομάστηκε Μονοφυσιτισμός λόγω του ότι οι κύριοι εκπρόσωποι του, ο αρχιμανδρίτης Ευτυχής, ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Διόσκορος και ο Σεβήρος, υποστήριζαν την λανθασμένη άποψη ότι στο πρόσωπο του Χριστού υπάρχει μία φύση, η θεία η οποία απορρόφησε την ανθρώπινη κατά την Σάρκωση του Κυρίου. Αυτή η θεωρία όμως έχει συνέπειες στη σωτηρία μας γιατί με την απορρόφηση της ανθρώπινης φύσης από τη θεία δεν έχουμε πραγματική σάρκωση του Χριστού, η οποία θα μπορεί να σώσει τον άνθρωπο από το προπατορικό αμάρτημα και την πτώση μας από τον Παράδεισο, και να μας απαλλάξει από την αμαρτία.
Έτσι, η Σύνοδος οριοθέτησε την ορθόδοξη διδασκαλία σχετικά με τις δύο φύσεις του Χριστού, ότι δηλαδή ο Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, δύο τέλειες φύσεις, η Θεία και η ανθρώπινη ενωμένες ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιαιρέτως, αχωρίστως σε μια υπόσταση, διατυπώνοντας έτσι το Χριστολογικό δόγμα.
Η Δ’ Οικουμενική Σύνοδος, με τη διατύπωση του Χριστολογικού δόγματος, έθεσε τα θεμέλια για την ορθόδοξη πίστη και την πνευματική ζωή της Εκκλησίας. Οι άγιοι Πατέρες, φωτισμένοι από το Άγιο Πνεύμα, κατοχύρωσαν την αλήθεια για το πρόσωπο και το έργο του Χριστού, διασφαλίζοντας έτσι τη δυνατότητα της σωτηρίας για κάθε άνθρωπο. Το δόγμα που διατυπώθηκε στη Χαλκηδόνα αποτελεί την ακρογωνιαία λίθο της Ορθοδοξίας και μια διαχρονική παρακαταθήκη για τις επόμενες γενεές των πιστών.
Ένα από τα πιο εμβληματικά γεγονότα που σχετίζονται με τη Δ’ Οικουμενική Σύνοδο είναι το θαύμα της Αγίας Ευφημίας. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της Συνόδου, οι Ορθόδοξοι Πατέρες και οι μονοφυσίτες συνέταξαν τους δικούς τους Τόμους με τις θεολογικές τους θέσεις. Τοποθέτησαν τους Τόμους στη λειψανοθήκη της Αγίας Ευφημίας και, μετά από οκτώ ημέρες, διαπίστωσαν ότι ο Τόμος των Ορθοδόξων βρισκόταν στα χέρια της Αγίας, ενώ ο Τόμος των μονοφυσιτών ήταν στα πόδια της. Αυτό το θαύμα επιβεβαίωσε την αλήθεια της ορθόδοξης διδασκαλίας και ενίσχυσε την πίστη των συμμετεχόντων στη Σύνοδο. Η μνήμη του θαύματος της Αγίας Ευφημίας εορτάζεται από την Εκκλησία στις 11 Ιουλίου, υπενθυμίζοντάς μας τη δύναμη της πίστης και την παρουσία του Θεού στην ιστορία της Εκκλησίας.
Δεν είναι τυχαίο που η Εκκλησία μας σήμερα που τιμά τη μνήμη των αγίων Πατέρων της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, επέλεξε το συγκεκριμένο ευαγγελικό ανάγνωσμα που είναι παρμένο από την “Επί του όρους ομιλία” και στο οποίο ο Χριστός παρομοιάζει τους μαθητές Του με φως του κόσμου, με πόλη κτισμένη πάνω σε βουνό που φαίνεται από παντού και ακόμα με λυχνάρι που καίει επάνω στο λυχνοστάτη. Ο Χριστός, λοιπόν, είναι “το φως των ανθρώπων”, “το φως το αληθινόν, ο φωτίζει πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον”. Τόσο οι μαθητές του Κυρίου όσο και οι πιστοί γενικότερα, επειδή ακριβώς δέχονται το φως το αληθινό, μπορούν να γίνουν και οι ίδιοι φως με τη σχετική έννοια. Ο Χριστός είναι ο ίδιος το φως και πηγή του φωτός. Οι πιστοί είναι ετερόφωτοι γιατί αντλούν φως από την πηγή Εκείνου. Παίρνουν το θείο φωτισμό “εκ του πληρώματος αυτού” και έτσι γίνονται “τέκνα” και “υιοί φωτός”. Η εν Χριστώ ζωή, όπως υπογραμμίζει ο Γρηγόριος Νύσσης, είναι τελικά μια πορεία μέσα στο φως του Χριστού και ταυτόχρονα μια ακτινοβολία του φωτός αυτού μεταξύ των ανθρώπων. Έτσι, στο βαθμό που φωτιζόμαστε από το φως του Χριστού και υπακούομε στα κελεύσματα του ευαγγελικού λόγου, γινόμαστε κι εμείς φως του κόσμου.
Η θέση μας ως μαθητών του Χριστού μέσα στον κόσμο είναι περίοπτη. Όλοι έχουν στραμμένα τα μάτια τους επάνω μας. Οι Χριστιανοί ως άλλοι λύχνοι – λυχνάρια αναμμένα από το φως του Χριστού -καλούμαστε να εκπέμψουμε το νοητό φως της πίστεως, τόσο με τα λόγια όσο και με τα καλά μας έργα. Η συνειδητοποίηση του ιερού μας χρέους απέναντι στην αγάπη του Κυρίου και Θεού μας, θα έχει σαν αποτέλεσμα την αγαθοεργό καρποφορία και τη φωτεινή δραστηριότητα μας κατά το πρότυπο των τιμωμένων σήμερα αγίων Πατέρων της Εκκλησίας, που ήταν και τότε και σήμερα φώτα του κόσμου, που φωτίζουν το δρόμο προς τη Βασιλεία του Θεού. Αμήν.
Του Αρχιμανδρίτου π. Ιερόθεου Παπαθανασίου
