ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ META TA ΦΩΤΩΝ
Κυριακή μετά τα Φώτα σήμερα και η Ευαγγελική περικοπή μας μιλάει για την αρχή του κηρύγματος του Χριστού, λίγο μετά την Βάπτισή Του. Μετά το μαρτυρικό τέλος του αγίου Ιωάννη Προδρόμου ξεκινά τη δράση Του ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός. Στην Καπερναούμ αρχίζει να κηρύσσει το κήρυγμα μετανοίας, γιατί με Αυτόν ήλθε η Βασιλεία του Θεού, που σημαίνει ότι στον κόσμο τον βουτηγμένο στο σκότος της αμαρτίας και της αγνωσίας του Θεού ανέτειλε πια το φως Εκείνου. “Ο λαός ο καθήμενος εν σκότει είδε φως μέγα, και τοις καθημένοις εν σκότει και σκιά θανάτου φως ανέτειλεν αυτοίς”.
Ο Προφήτης με αυτό το στίχο αναφέρεται σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, η οποία καθόταν όχι σε κάποιο αισθητό σκοτάδι, αλλά στο σκοτάδι που προέρχεται από την πλάνη και την ασέβεια. Γι’ αυτό και τονίζει στη συνέχεια αυτό το νοητό σκοτάδι αποκαλώντας το ‘σκιά θανάτου’. Πράγματι, από τη στιγμή που ο άνθρωπος εγκατέλειψε τον Θεό και εκδιώχθηκε από τον Παράδεισο, σιγά – σιγά, σταδιακά, άρχισε να βυθίζεται σε ένα πνευματικό σκοτάδι. Ήταν τόσο πυκνό, που οι άνθρωποι δεν μπορούσαν πλέον να βαδίσουν σ’ αυτό. Μόνο κάθονταν μέσα σε αυτό το απόλυτο σκότος, απελπισμένοι από τις μάταιες προσπάθειές τους να απαλλαγούν από αυτό.
Αν παρατηρήσουμε την εποχή κατά την οποία έκανε την εμφάνισή του ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, θα διαπιστώσουμε παντού να κυριαρχεί το πνευματικό και ηθικό σκοτάδι. Ο Θεός είχε αντικατασταθεί από τα ποικίλα είδωλα, τα υλικά αγαθά, τις αμαρτωλές ηδονές και απολαύσεις. Το πολιτειακό σύστημα, προέβαλε και λάτρευε ως υπέρτατο άρχοντα και θεό το πρόσωπο του αυτοκράτορα. Η κοινωνία βρισκόταν σε άθλιο επίπεδο, το ανθρώπινο πρόσωπο δεν είχε αξία, η γυναίκα θεωρούνταν πράγμα, η δουλεία αποτελούσε φυσικό φαινόμενο. Ακόμα και ο περιούσιος λαός του Θεού, ο ισραηλιτικός, είχε απομακρυνθεί από το φώς της αληθείας, γι’ αυτό και δεν αποδέχθηκε τον Χριστό. Θέλησε ο άνθρωπος να στηριχτεί στις δικές του δυνάμεις και γνώσεις, αρνήθηκε τον Θεό, τον ξέχασε, και έχασε την εσωτερική πηγή του φωτός και της γνώσεως.
Μέσα σ’ αυτή την έσχατη κατάπτωση ‘φως ανέτειλλεν’, ο νοητός ήλιος της δικαιοσύνης, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, και όλος αυτός ο λαός ο απελπισμένος ‘είδε φως μέγα’, το νοητό φως, το αληθινό φως, το φως της αληθείας και της γνώσεως του Θεού. Μέσα από το σωτήριο έργο του Κυρίου μας αρχίζει να ανατέλλει η ελπίδα της σωτηρίας, η προοπτική του απεγκλωβισμού από τα πάθη, η ανάσα της συγγνώμης, η ανακούφιση της αποκατάστασης, η αγαλλίαση της άπειρης αγάπης του Θεού, της χωρίς όρια και φραγμούς. Γι’ αυτό τον λόγο και η προχθεσινή Εορτή ονομάζεται Θεοφάνεια και Φώτα, επειδή δηλαδή με την Βάπτιση του Χριστού φανερώνεται στον κόσμο η τρισυπόστατη Θεότητα, ο Πατήρ, ο Υιός και το ΄Αγιον Πνεύμα, και γίνεται αυτή η ημέρα η απαρχή του σωτηρίου κηρύγματος του Χριστού στον κόσμο.
Η σημερινη Ευαγγελική περικοπή τελειώνει με το κάλεσμα του Ιησού για μετάνοια. «Από τότε άρχισε ο Ιησούς νὰ κηρύττει καὶ νὰ λέγει: ‘Μετανοείτε, γιατί έφτασε η Βασιλεία των Ουρανών’. Είναι η ίδια φράση που χρησιμοποιοῦσε στο κήρυγμά του ο Πρόδρομός Του, Ιωάννης. Η στροφή του εν σκότει ευρισκομένου ανθρώπου προς το φως συνιστά το γεγονός της μετανοίας. Με τη μετάνοια ο Χριστός άρχισε το κήρυγμά του και με τη μετάνοια το τελείωσε. Το πιο μεγάλο κακό, είναι η αμετανοησία. Όλα τα κακά κι όλες oι αμαρτίες δεν είναι τόσο μεγάλες που να μην τις συγχωρεί ο Θεός. Μα είναι μία αμαρτία που μένει ασυγχώρητη. Ο Χριστός είπε πως η αμαρτία αυτή είναι η βλασφημία «κατά του Αγίου Πνεύματος». Και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας εξηγούνε πως η βλασφημία «κατά του Αγίου Πνεύματος» είναι η αμετανοησία. Η μετάνοια είναι ζωή και σωτηρία, η αμετανοησία είναι θάνατος και απώλεια. Όποιος δεν μετανοεί, δεν καταλαβαίνει το φταίξιμό του και την αμαρτία του, δε ζητάει το έλεος του Θεού, δεν έχει συχώρεση από το Θεό. Το κήρυγμα του Χριστού, «μετανοείτε, ήγγικε γαρ η βασιλεία των Ουρανών», ήταν ακριβώς η κλήση Του, προκειμένου ο άνθρωπος να βρει και πάλι τον φυσικό του προορισμό, τη φυσιολογική του πορεία, και να αρχίσει να ζει κατά αλήθεια.
Η μετάνοια λοιπόν ως στροφή προς τον Θεό, κάνει τον άνθρωπο να βλέπει στην ύπαρξή του την ανατολή του φωτός Του. Η μετάνοια δεν είναι μία θεωρητική κατάσταση, αλλά απτή και εμπειρική πραγματικότητα, βιωματικό γεγονός. Η αμαρτία μας απομακρύνει από την Ζωή, που είναι ο Χριστός, οπότε έρχεται η έκπτωση από την Θεία Χάρη και στην συνέχεια ο σκοτασμός και η νέκρωση. Αυτό σημαίνει ότι η αμαρτία δεν είναι απλώς μία αστοχία που επανορθώνεται με μία απλή συγγνώμη, αλλά είναι απομάκρυνση από τον Θεό και γι' αυτό απαιτείται η ολοκληρωτική μεταστροφή και αλλαγή μας. Απαιτείται να βιώσουμε την μετάνοια, που ζωοποιεί και χαριτώνει. Την μετάνοια που έλκει την Χάρη του Θεού στην ψυχή μας.
Οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, που έζησαν ζωή μετανοίας, εξέπεμπαν το Άγιο Φως του Θεού και συνοδεύονταν από το άκτιστο Φως της Αγίας Τριάδος. Ο φωτοστέφανος της δόξης των ιερών εικόνων τους εκφράζει αυτόν ακριβώς τον εσωτερικό φωτισμό. Οι Άγιοι ζούσαν μέσα στο Φως. Πηγή του φωτός είναι, για μας σήμερα, η θεία Λειτουργία. Με την κοινωνία του τιμίου Σώματος και Αίματος του Χριστού παίρνουμε το Φως. Στο τέλος της θείας Λειτουργίας δοξολογούμε τον Κύριο με το τροπάριο: «Είδομεν το Φως το αληθινόν…». Φωτισμένοι, ανακαινισμένοι και δυναμωμένοι με το Φως της Αναστάσεως, εΙσερχόμαστε στον καθημερινό στίβο της ζωής, για να μεταδώσουμε το φως και στους αδελφούς μας. Το να έχουμε δίπλα μας το φως και εμείς να ζούμε στο σκοτάδι του εγωισμού και του μίσους, είναι ότι τραγικώτερο υπάρχει στη ζωή. Ας βγούμε, λοιπόν, από τα σκοτεινά σπήλαια των παθών και να κινηθούμε προς το Φως της ζωής και της αληθείας, που είναι ο ίδιος ο Χριστός. Αμήν.
Του Αρχιμανδρίτου π. Ιερόθεου Παπαθανασίου
