ΕΣΠΕΡΙΝΗ ΟΜΙΛΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 12.02.2023

Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου π. Παύλου Ζαφειρακόπουλου, Καθηγουμένου της Ιεράς Μονής Αγίων Αποστόλων Περιθωρίου Αιγείρας

«Η αρετή της ελεημοσύνης και η πρακτική εφαρμογή της στη ζωή του ανθρώπου».

Στον πέμπτο Μακαρισμό ο Χριστός αναφέρεται στην ελεημοσύνη. Ευτυχείς οι ελεήμονες γιατί αυτοί θα ελεηθούν. Η ελεημοσύνη μαζί με τη δικαιοσύνη κάνουν τον άνθρωπο πραγματική εικόνα του Θεού πάνω στη γη. Γιατί ο Θεός είναι και δίκαιος και ελεήμων.

Σε όλη την Παλαιά Διαθήκη εμφανίζεται ο Θεός και δίκαιος και ελεήμον. Ποτέ μόνο δίκαιος ή μόνο ελεήμων. «Ελεήμων ο Κύριος και δίκαιος ...» (114^ος ψαλ.) «Και συ ο Θεός ελεήμων και οικτίρμων, μακρόθυμος και πολυέλαιος».

Εκ πρώτης όψεως μπορεί να φανεί ότι η αρετή της δικαιοσύνης και της ελεημοσύνης, αντιφάσκουν. Βεβαίως ελεημοσύνη δεν είναι να δώσουμε κάτι σε ένα φτωχό. Έχει ευρύτερη έννοια. Για παράδειγμα αν σκεφτώ ότι κάποιος γέροντας που ζητιανεύει μπορεί να ήταν τεμπέλης ή έκανε άσωτη ζωή, τότε έτσι σκεπτόμενος μπορεί να μην τον ελεήσω. Έτσι μπορεί να φανεί ότι υπάρχει αντίφαση μεταξύ δικαιοσύνης και ελεημοσύνης. Όμως αληθινή δικαιοσύνη είναι αυτή που απορρέει από την ελεημοσύνη. Μάλιστα όπως γνωρίζουν οι νομικοί: η ακραία δικαιοσύνη είναι ακραία αδικία. Βλέπετε ότι ο Θεός τιμώρησε τους πρωτοπλάστους διότι δοκίμασαν από τον καρπό που τους είπε να μη δοκιμάσουν. Είναι η δικαιοσύνη Του, αλλά έρχεται όμως μετά το έλεος του να περισώσει τα πράγματα. Στο Θεό υπάρχει δικαιοσύνη σε ύψιστο βαθμό, και σε ύψιστο βαθμό υπάρχει έλεος. Όταν ελεεί, εκεί μέσα κρύβει τη δικαιοσύνη και όταν εφαρμόζει τη δικαιοσύνη κρύβει μέσα το έλεος. Λέγει στον Ησαΐα « Η δε ελεημοσύνη μου εις σταθμούς». Σταθμοί είναι το ζύγι, δηλαδή η ελεημοσύνη μου προσφέρεται με δικαιοσύνη.

Όπως αναφέρει ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας: Ο Κύριος δίνει το σώμα και το αίμα του αλλά ζητά το πρόσφορο. Μέσα στο πρόσφορο και στο κρασί υπάρχει ο κόπος του ανθρώπου που προσφέρει. Και προσφέρει κάτι μικρό σε σχέση με αυτό που λαμβάνει.

Δυστυχώς σύρεται μια αίρεση ότι ο Θεός είναι μόνο αγάπη και όχι δικαιοσύνη. Όμως ο Θεός ήρθε να μας σώσει αλλά και να μας κρίνει.

Ο ελεήμων άνθρωπος είναι αληθινός, είναι κοινωνικός, είναι συμπαθής είναι «ωραίος άνθρωπος». Ο ελεήμων άνθρωπος είναι μέγας, είναι σπουδαίος. Η ελεημοσύνη είναι η πρόθυμη, η σπλαχνική μετάδοση κάθε καλού και αγαθού είτε είναι υλικό είτε πνευματικό, που εμείς το έχουμε και ο πλησίον το στερείται.

Ελεημοσύνη είναι η εφαρμοσμένη αγάπη. Λέγει ο Απ. Ιωάννης στην πρώτη επιστολή του « τεκνία μου μη αγαπώμεν λόγω μηδέ γλώσση αλλ' έργω και αληθεία». Ο Ιερός Χρυσόστομος «ου τους δια χρημάτων ελεούντας μόνω εμοί δοκεί λέγεις. Ποικίλος γαρ ο της ελεημοσύνης τρόπος και πλατεία αύτη η εντολή». Ελεημοσύνη είναι η μετάδοση παντός χαρίσματος, κάθε ταλάντου, κάθε αγαθού κάθε γνώσεως. Αν ήταν χρημάτων θέμα η ελεημοσύνη τότε θα ήταν περιορισμένη. Για παράδειγμα ο τεχνίτης που μεταδίδει τα μυστικά της τέχνης στο μαθητευόμενο. Αν είσαι επιστήμονας ή όταν κατέχεις μια εξέχουσα  θέση μπορείς από το πόστο σου να διευκολύνεις με κάθε τρόπο, να εξυπηρετήσεις, να βοηθήσεις. Μπορούμε ακόμα να δώσουμε τρόφιμα ή ρούχα απο το σπίτι μας.

Ο άγιος Ιωάννης που ονομάστηκε Ελεήμων, πατριάρχης Αλεξανδρείας, ήταν αφάνταστα ελεήμων. Κάποτε έλαβε δώρο ένα πάπλωμα από ένα παπλωματά.  Το έδωσε αμέσως σε μια γυναίκα που είχε ανάγκη με την προτροπή να το χρησιμοποιήσει ή να το πουλήσει και να χρησιμοποιήσει τα χρήματα. Αυτή το πούλησε στον παπλωματή, χωρίς να ξέρει ότι αυτός είχε κάνει το δώρο στον άγιο Ιωάννη. Αυτός απόρησε και το ξανάδωσε στον Άγιο Ιωάννη ο οποίος πάλι το έδωσε. Και λέει ο Άγιος Ιωάννης «ποιος θα βαρεθεί πρώτος; Ο ένας να στέλνει ή ο άλλος να χαρίζει;»

Μια άλλη κατηγορία ελεημοσύνης είναι όταν δεν υπάρχουν υλικά αγαθά. Όταν ο Απόστολος Πέτρος μαζί με τον Ιωάννη συνάντησαν το χωλό, ο Πέτρος του είπε «δεν έχω να σου δώσω νομίσματα, αυτό που έχω, αυτό σου δίνω, στο όνομα του Ιησού Χριστού, σήκω». Όταν θα μας κρίνει ο Κύριος, δεν θα πει ήμουν στη φυλακή και δεν με ελευθερώσατε πληρώνοντας τα έξοδα, αλλά θα πει δεν με επισκεφθήκατε. Παίρνει το λιγότερο, δηλαδή μια επίσκεψη. Η ελεημοσύνη καλύπτει έως και τη διάθεση. Είναι και η φροντίδα για τη σωτηρία των ψυχών. Όταν απαλλάσσεις τον άλλον από τη θανατηφόρο άγνοια. Να επιστρέφεις αιρετικό, να στηρίξεις τον αμφιβάλλοντα στην πίστη. Να πεις δυο λόγια αγάπης και παρηγοριάς. Καλύτερα να πεις ένα καλό λόγο παρά να δώσεις κάτι.

Ελεημοσύνη είναι να συγχωρούμε εκείνους που μας έφταιξαν. Αν θυμηθούμε στην παραβολή με τον χρεώστη δούλο, του είπε ο Κύριος: «Δεν έπρεπε να ελεήσεις όπως σε ελέησα; Εσύ μύρια τάλαντα χρώσταγες και αυτός σου χρώσταγε εκατό δηνάρια.» Αυτοί λοιπόν που συγχωρούν, αυτοί θα ελεηθούν. Και όπως λέγει ο Άγιος Χρυσόστομος το έλεος που δίνει ο Θεός σε σένα είναι ασύγκριτα μεγαλύτερο από αυτό που δίνεις εσύ. Ο Απόστολος Παύλος παρομοιάζει την ελεημοσύνη με σπορά. Αυτός που τσιγκούνικα σπέρνει, τσιγκούνικα θα θερίσει και αυτός που σπέρνει «επ' ευλογίαις» πλουσιοπάροχα, θα θερίσει. Έδωσες πλουσιοπάροχα, πλουσιοπάροχα θα ελεηθείς. Στα υλικά υπάρχει η Θεία ευλογία. «Ως δίδωσι πτωχοίς , με οποιοδήποτε τρόπο δίδει, αυτός δεν θα μείνει ποτέ πτωχός.»

Αυτός είναι ένας από τους κρίσιμους μακαρισμούς για την εδώ ευτυχία και φυσικά για την αιωνιότητα. Ας σκεφτούμε ότι την ανέφερε (την ελεημοσύνη) στο ευαγγέλιο για την ώρα της κρίσεως.    

Κάθε ορθόδοξος χριστιανός γνωρίζει ότι όταν ελεεί, ελεείται από το Θεό. Όπως επισημαίνει ο Χρυσόστομος, είναι πολύ πλατιά αυτή η έννοια και δε αφορά μόνο τους δια χρημάτων ελεούντες.

Ελεημοσύνη είναι η μετάδοση παντός αγαθού, υλικού ή πνευματικού, που έχεις εσύ και δεν έχει ένας αδελφός σου, είτε χρήματα είτε πράγματα είτε τροφή είτε γνώσεις είτε και τέχνη. Για παράδειγμα, ελεημοσύνη είναι να δώσεις ένα ψάρι σε κάποιον που πεινάει αλλά πιο πολύ τον ελεείς αν του μάθεις να ψαρεύει. Επομένως η ελεημοσύνη είναι ωκεανός ευκαιριών και ευλογιών γι αυτό είπε ο Κύριος ότι οι ελεήμονες είναι μακάριοι. Ο μεν ελεών είναι άνθρωπος, αλλά ο ίδιος σαν ελεούμενος δεν ελεείται από άνθρωπο αλλά από τον ίδιο το Θεό και φυσικά δεν είναι ίσες οι ελεημοσύνες του Θεού και του ανθρώπου. Τόσο πολύ είναι το έλεος του Θεού προς τον ελεήμονα που φτάνει μέχρι εκεί που δεν πρόκειται να τον βλάψει. Η ελεημοσύνη του Θεού δεν φτάνει μέχρι εκεί όχι γιατί δεν μπορεί ή δε θέλει να δώσει περισσότερα αλλά γιατί μετά μπορεί να βλάψει και αυτόν και την οικογένεια του και να τον καταστρέψουν. Επομένως όταν σε ελεήσει ο Θεός θα σε πάει μέχρι εκεί που χρειάζεται, να μην ελαττωθείς παντός αγαθού, να μη σου λείψει τίποτα αλλά και να μη σε βλάψει τίποτα.

                                                                                                                                  /

Διαβάζοντας ένα παράδειγμα από το Γεροντικό φαίνεται πώς λύνεται το πρόβλημα της ανέχειας με την ελεημοσύνη: Καλόγερος είχε αδελφό στον κόσμο φτωχό οικογενειάρχη. Τον λυπόταν πού βασανιζότανε και τον βοηθούσε από τα λίγα πού κέρδιζε από το εργόχειρο του. Μα όσο πιο πολύ του έδινε, τόσο εκείνος και τα παιδιά του υπόφεραν από πείνα και στέρηση. Στενοχωρημένος ό Καλόγερος, γύρεψε τη συμβουλή κάποιου πνευματικού Γέροντα. «Αν θέλεις να μ' ακούσεις, του είπε εκείνος, πάψε να τον ελεείς. Όταν ξαναέλθει να σου ζητήσει, πες του: Εγώ, αδελφέ μου, όταν είχα σου έδινα, τώρα όμως βρέθηκα σε ανάγκη. Βοήθησε με και συ από τη δουλειά σου. Αν σου φέρει τίποτε, δώσε το ελεημοσύνη σε φτωχό ή άρρωστο και ζήτησε του να προσεύχεται για τον αδελφό σου». Ο Καλόγερος έκανε, όπως ακριβώς τον συμβούλεψε ο Γέροντας. Ο κοσμικός τότε έφυγε στενοχωρημένος μεν, άλλ’ αποφασισμένος να βρει δουλειά για να θρέψει τον εαυτό του και τα παιδιά του, αφού δεν περίμενε πια από κανένα βοήθεια.

Την πρώτη μέρα πού κέρδισε λίγα χρήματα, αγόρασε ένα λάχανο και το πήγε στον αδελφό του τον Καλόγερο. Εκείνος πάλι το έδωσε σ' ένα φτωχό ερημίτη και τον παρακάλεσε να κάνει προσευχή για τον αδελφό του. Ύστερα από λίγες μέρες ό κοσμικός έφερε περισσότερα λαχανικά στον Καλόγερο. Εκείνος πάλι τα μοίρασε ελεημοσύνη.

Μια μέρα ανέβηκε ό κοσμικός στη σκήτη φέρνοντας μαζί του ένα ζώο φορτωμένο με διάφορα τρόφιμα, ψάρια, οπωρικά, και κρασί ακόμα. Ό Καλόγερος τον πήρε μαζί του και τα μοίρασαν όλα στους φτωχούς Ερημίτες. Αυτοί πάλι ευχήθηκαν μ' όλη τους την καρδιά την ευλογία του Θεού στο σπίτι του δωρητή. Σαν ετοιμάστηκε ο αδελφός του να γυρίσει σπίτι του, ό Καλόγερος δοκιμαστικά τον ρώτησε: Μήπως θέλεις να σου δώσω λίγα ψωμιά;  Όχι, όχι, προς Θεού, αποκρίθηκε εκείνος. Όσο καιρό έπαιρνα βοήθεια από σένα, φωτιά έμπαινε στο σπίτι μου και τα κατάστρεφε όλα. Αφ’ όταν έπαψα να σου ζητώ κι  άρχισα εγώ ο ίδιος να δίνω, μπήκε στο σπιτικό μου η ευλογία του Θεού.   

Όπως προειπώθηκε, ελεημοσύνη είναι η μετάδοση παντός αγαθού και όχι μόνο χρημάτων. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν ανάγκη τα χρήματα αλλά  έχουν ανάγκη την ελεημοσύνη. Για παράδειγμα όπως είπαμε ο μαθητευόμενος σε ένα τεχνίτη δεν έχει ανάγκη τα χρήματα αλλά έχει ανάγκη τη διδασκαλία της τέχνης. Αλλά και ο καλός λόγος, η πνευματική συμβουλή που μπορεί να οδηγήσει στη σωτηρία της ψυχής είναι ένα είδος ελεημοσύνης και μάλιστα το ισχυρότερο. Αλλά εδώ θέλει πολύ προσοχή, να δίνουμε συμβουλές μόνο όταν μας τις ζητάνε. Αυτό ισχύει με όλα τα είδη ελεημοσύνης για να μη φέρουμε αντίθετα αποτελέσματα.

Η ελεημοσύνη είναι και πράξη δικαιοσύνης, δεν είναι πράξη μόνο αγαθής και καλής θελήσεως. Τα αγαθά τα παίρνουμε από το Θεό, δεν είναι δικά μας, μας τα δίνει για τα διαχειριστούμε, σύμφωνα και με τον Απόστολο Πάυλο «τι δε έχεις ο ούκ έλαβες; εί δέ και έλαβες, τί καυχάσαι ως μη λαβών». Η ελεημοσύνη είναι πράξη δικαιοσύνης γιατί και ο έχων και μη ελεών είναι άδικος, διότι αυτά που έδωσε ο Θεός (πχ τα χρήματα) τα έδωσε για διαχείριση. Ο Χρυσόστομος σε παράδειγμα του αναφέρει ότι ο οικονόμος ενός σπιτιού ο οποίος κατακρατεί για τον εαυτό του όσα ο οικοδεσπότης του εμπιστεύτηκε για τη συνετή διανομή στα μέλη της οικογένειας, αυτός θα τιμωρηθεί ως καταχραστής. Το ίδιο πρέπει να περιμένει και ένας που έχει περισσότερα από όσα χρειάζεται και δεν τα διαθέτει σαν οικονόμος.

Η ελεημοσύνη έχει έπαθλο, ότι οι ελεήμονες θα ελεηθούν. Εδώ λειτουργεί το δίπολο, Θεός-άνθρωπος. Δια της ελεημοσύνης λύνει ο ελεών πολλά προβλήματα δικά του και όχι μόνο του αδελφού του, τον οποίο ελεεί. Η ελεημοσύνη είναι ακόμα πράξη πρώτων βοηθειών, δεν είναι όμως λύση του οικονομικού προβλήματος των πτωχών. Αυτό είναι δουλειά ενός κράτους πρόνοιας. Η ελεημοσύνη είναι πράξη μεγάλης ανθρωπιστικής σημασίας για όλους τους ανθρώπους.

Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στο Ευαγγέλιο της Κρίσεως «επείνασα γάρ, και εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα, και εποτίσατέ με, ξένος ήμην, καί συνηγάγετέ με, γυμνός, και περιεβάλετέ με, ησθένησα, καί επεσκέψασθέ με, έν φυλακή ήμην, καί ήλθετε προς με» και στο τέλος «αμήν λέγω ύμίν, εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε». Με τα λόγια αυτά περικλείει κάθε είδος ελεημοσύνης και δείχνει ότι τα κάνει όχι μόνο στον αδελφό αλλά τον ίδιο το Χριστό. Μπορεί κανείς δηλαδή να μιλάει περί αγάπης για το Χριστό και το πλησίον του αλλά το αποτέλεσμα μετράει.

Η ελεημοσύνη μόνο τότε έχει αξία, όταν είναι έμπρακτη εκδήλωση αγάπης. Όταν δεν γίνεται από αγάπη αλλά από κατώτερα συναισθήματα (πχ οίκτο) δεν είναι τίποτα, γιατί δεν μπορούμε να πούμε ότι ελεούμε το Χριστό από οίκτο. Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Παύλος στην προς Κορινθίους επιστολή του στο 13ο κεφάλαιο που είναι ο ύμνος της αγάπης·  «Και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντα μου, και εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσομαι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ωφελούμαι». Η ελεημοσύνη πρέπει να γίνεται λοιπόν μόνο από αγάπη. Ελεημοσύνη που ταπεινώνει τον ελεούμενο ή ζητά ευγνωμοσύνη δεν είναι αποδεκτή από το Χριστό, γιατί αν ζητάμε από τον ελεούμενο ευγνωμοσύνη είναι σαν να ζητάμε από τον ίδιο το Χριστό.

Θα λέγαμε σήμερα: «Mας είπες, Κύριε, να Αγαπά­με τον «άλλον», που βρίσκεται δίπλα μας. Πες μας, Κύριε, ποιός είναι αυτός ο «άλλοs;». Η παραβολή του Καλού Σαμαρείτη μιλάει στην καρδιά του καθενός και του λέει πως πλησίον δεν είναι μονάχα ο αδελφός, ο φίλος, ο «δικός μας άνθρωπος», ο ευεργέτης. Είναι, κυρίως, αυτός αυτός που δε συγκεντρώνει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Είναι ο άλλος, χωρίς ετικέτα, ο οποιοσδήποτε άλλος. Επειδή, λοιπόν, ο άλλος είναι αδύνατος ή ξένος τραυματισμένος και, ίσως, αρνητικός ή αντικοινωνικός τύπος, είναι ανάγκη να κατανοηθεί από κάποιον Σαμαρείτη, πού θα σκύψει πάνω του σαν αδελφός. Και ο Σαμαρείτης πρέπει να έχει την ετοιμότητα να τον δεχτεί όπως είναι και μάλιστα στην αρνητική του εκδοχή.

Η Εκκλησία, το θείο «πανδοχείο», δέχεται και βοηθάει όλους τους πληγωμένους. Αυτή σώζει. Σή­μερα, πού θεσμοί και κοινωνίες και άτομα έχουν πέσει σε ληστές, έχουν πληγές τρομερές, ποιός μπορεί να τις θεραπεύσει; Ο «Καλός Σαμαρείτns», ο Χριστός, ο οποίος δείχνει τρυφερότητα, ξεπερνά τις διακρίσεις, φροντίζει τους αρρώστους, έχει έγνοια τους αναπήρους, επισκέπτεται τους φυλακισμένους, μεριμνά για τους ανίσχυρους, υπερασπίζεται τα δικαιώματα, ενδιαφέρεται για τους περιθωριακούς.

Λέει ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος: «Άλλο είναι να μιλήσει κανείς για το ψωμί και το τραπέζι και άλλο είναι να φάει και να γνωρίσει τη νοστιμάδα του ψωμιού και να ενισχυθούν τα μέλη του σώματός του».

Τελικά, η σωτηρία του ανθρώπου, για να επιτευχτεί, έχει και προϋποθέσεις. «Καθώς ένα χελιδόνι χρειάζεται δύο φτερούγες για να πετά στον αέρα, έτσι και εμείς, αδελφοί μου, χρειαζόμαστε τις δυο Αγάπες, στο Θεό και στους Αδελφούς μας, γιατί, χω­ρίς αυτές, είναι αδύνατο να σωθούμε. Όλοι οι Άγιοι της Εκκλησίας μας με αυτές τις δύο αγάπες αγίασαν και κέρδισαν τον Παράδεισο» (Άγ. Κοσμάς ο Αιτωλός).

Υπάρχει μεγάλα απόσταση ανάμεσα στα λόγια και στα έργα. Άλλα λέμε, άλλα εννοούμε, άλλα εφαρμόζουμε. Και, όταν μιλάμε χωρίς να εφαρμόζουμε τα λεγόμενα, μοιάζουμε σαν «την πηγή που ποτίζει και ξεπλένει τα γύρω της, ενώ είναι γεμάτη από κάθε λογιών ακαθαρσία». Γι’ αυτό και επειδή στα έργα είμαστε φτωχοί, ενώ, αντίθετα, είμαστε ηχηροί και πλούσιοι στα λόγια, βρίσκει απήχηση αυτό που έλεγαν οι Λατίνοι: «Τα κενά δοχεία ηχούν περισσότερο».

Ο πραγματικός χριστιανικός βίος δεν είναι άθληση λόγων, αλλά έργων. Ο Χριστός κατηγορηματικά τονίζει ότι: «δε θα μπει στη Βασιλεία των Ουρανών εκείνος πού λέγει “Κύριε, Κύριε”, αλλά εκείνος πού κάνει το θέλημα του Πατέρα μου στους ουρανούς»

Το ασφαλέστερο μονοπάτι, από το όποιο μπορεί κάποιος να οδηγηθεί κοντά στο Χριστό είναι η έμπρακτη αγάπη που θα του δείξει ο Χριστιανός. Αγάπη στο φτωχό, στη χήρα, στο ορφανό, στον κατάκοι­το, στο φυλακισμένο, στον άρρωστο, στον πολύτεκνο, στό σεισμόπληκτο, στον απελπισμένο. Γιατί το να αγαπάς όσους σε αγαπούν, ανθρώπινο. Το να μισείς όσους σε αγαπούν, είναι διαβολικό. Το να αγαπάς όμως όσους σε μισούν, αυτό είναι θεϊκό!

Αναφέρει ό Άγιος Κοσμάς ο Αίτωλός: «Να μή λαχταράς τίποτα, να μη χρωστάς τίποτα παρά μόνο ένα: αγάπη. Αγάπη με την καρδιά σου για τον πατέρα σου, το Θεό και τα αδέλφια σου, τούς ανθρώπους. Όχι τους ανθρώπους γενικά κι αόριστα, αλλά τον κάθε άνθρωπο που θα συναντάς στο δρόμο σου, με τα ελαττώματά του και τα λάθη του, μικρά ή βαριά και βρώμικα».

Έλεγε ό μακαριστός Γέροντας Πολύκαρπος, Μητροπολίτης Κερκύρας (1984): «Πόσοι πλήττουν, πόσοι εγκληματούν, πόσοι αρρωσταίνουν ή πεθαίνουν γύρω μας, πόσοι νέοι απογοητεύονται από τη ζωή και δε βρίσκουν πουθενά κάποιο ενδιαφέρον, γιατί εμείς, ενώ μπορούμε, δε σκύβουμε στο πλευρό τους... Η διάθεση της αγάπης δε φαίνεται μόνο με την παροχή χρημάτων, αλλά πολύ περισσότερο, με τη μετάδοση πνευματικού λόγου και με τη σωματική διακονία».

Γι’ αυτό κι εμείς, όταν ξέρουμε κάποιον, πού είναι μακριά από τον Θεό, πού δεν εξομολογείται, να του πούμε δυό λόγια, να τον βοηθήσουμε. Ακόμη και να μην επιστρέψει, το ότι του μιλήσαμε για τον Θεό, του είπαμε δυό συμβουλές για να αλλάξει ζωή, είναι μια άριστη πράξη ελεημοσύνης προς τον πλησίον κι αυτό.

Κάποιος πνευματικός είχε μια συνήθεια πάρα πολύ καλή. Φερ’ ειπείν πήγαινε να εξομολογηθεί κάποιος, που, ας υποθέσουμε, ήταν βλάσφημος. Τού έλεγε:

-Θα πας να μου φέρεις δέκα ανθρώπους βλάσφημους να εξομολογηθούν και σε συγχωρώ. Αύριο κιόλας μπορείς να κοινωνήσεις.

Αυτός για να κοινωνήσει προσπαθούσε να βρεί τους άλλους δέκα. Κοιτάξτε το κέρδος.  Έφερνε αυτός τούς δέκα και οι δέκα έφερναν κι άλλους σύμφωνα με την τακτική αυτού τού πνευματικού.

Χρειάζεται όλοι μας να ελεούμε τούς συνανθρώ­πους μας, κυρίως αυτούς πού είναι μακριά από τον Θεό, που είναι πτωχοί στην ψυχή και ο μισθός μας θα είναι πολύ μεγάλος ενώπιον τού Θεού. Βλέπουμε τους χιλιαστάς να στέκονται έξω στις γωνίες των δρόμων και να πλανούν τους ανθρώπους, να τους οδηγούν από τον Χριστό στο διάβολο και να κάνουν πολύ μεγάλο κακό. Σκεφθείτε τώρα, όταν εμείς οι χριστιανοί κά­νουμε κάτι τέτοιο, δηλαδή οδηγούμε ψυχές κοντά στον Χριστό, πόσο μεγάλο πράγμα είναι! Μύριοι κόσμοι δεν μπορούν να αντιμετρηθούν με την αξία και τη σωτηρία μιας ψυχής! Γι’ αυτό εκείνος που θα σώσει κάποιον άλλο, θα καλύψει πλήθος αμαρτιών.

Αντιστρόφως όμως βλέπω και τη μεγάλη ευθύνη πού έχουμε. Δεν είναι αμαρτία μόνο το να φταίξουμε σε κάτι. Αμαρτία είναι κι όταν, ενώ μπορούσαμε, δεν βοηθήσαμε τον πλησίον μας από τεμπελιά, από ραθυμία, από έλλειψη αγάπης. Πόσες φορές είδαμε άνθρω­πο να υποφέρει και δεν τον πλησιάσαμε;

Πρέπει αδελφοί μου, εμείς οι χριστιανοί, με τη φώτιση του Θεού, να αναλάβουμε μια καινούργια σταυροφορία, ένα καινούργιο αγώνα συμπαραστάσεως και ελεημοσύνης προς τον πλησίον μας. Όχι τόσο από οικονομικής, όσο από πνευματικής πλευράς να προσφέρουμε ψυχική βοήθεια κι ελεημοσύνη, πού έχει τεράστια άξια. Πάμε σ’ ένα νοσοκομείο και βλέπουμε κάποιον πού υποφέρει. Να πάμε δίπλα του, κο­ντά του, να του δώσουμε ένα βιβλιαράκι, να του πούμε δυό λόγια «κάνε υπομονή, μακροθύμησε, σταυρός είναι, η αγάπη του Θεού είναι κοντά σου, σε προετοιμάζει ό Θεός τώρα για να πας κοντά Του». Όταν κανείς έχει την υγεία του, είναι πιο ψυχρός κι αδιάφορος προς τα Θεία, προς τον πλησίον του, προς τη σωτηρία του και ό λόγος του Θεού δεν επιδρά επάνω του. Όταν, όμως, πέσει στο κρεβάτι και ο πόνος αρχίζει να οργώνει και να προετοιμάζει την καρδιά του, ενεργεί κι ό Θεός θαυματουργικά, για να δεχτεί το λόγο του Θεού. Ο πόνος αλλοιώνει την ψυχή, την μαλακώνει και γίνεται δεκτική στο να ακούσει κάτι για τον Θεό. Τότε όταν τον πλησιάσει κι ένας άνθρωπος του Θεού κι ανοίξει κι ένα βιβλιαράκι τότε τα λόγια του Θεού επιδρούν στην ψυχή του κι αρχίζει να σκέπτεται την αλλαγή του, την επιστροφή του, τη σωτηρία του. Πόσα εκατομμύρια ανθρώπων οφείλουν τη σωτήρια τους σε κάποια δοκιμασία, είτε ασθένεια είναι αυτή είτε θλίψη!

. «Εν τω Άδη ουκ έστι μετάνοια». Δηλαδή η μετάνοια των ψυχών, που έχουν φύγει από τη ζωή και είναι στον Άδη, δεν εισακούεται. Ποιος λοιπόν θα τους βοηθήσει, θα τους σώσει; Η στρατευομένη Εκκλησία, πού είμαστε εμείς.

Αυτή ή ελεημοσύνη είναι η υψίστη, που μπορεί να πράξει ο χριστιανός,  και θα ξέρετε ότι προσευχές άγιων ανθρώπων έχουν κατορθώσει αυτό το μεγάλο θαύμα. Στην Πατερική και Ασκητική παράδοση έχουμε διαβάσει για πολλούς ανθρώπους, που με την προσευχή τους έχουν βγάλει ψυχές από την κόλαση. Και πόσοι Άγιοι το έκαναν αυτό και έμεινε στην αφάνεια και δεν είναι κάπου γραμμένο! Ο Θεός όμως τούς δόξασε για τη μεγάλη τους αυτή ελεημοσύνη. Εάν ένα ποτήρι νερό έχει αξία και ανταπόδοση από τον Θεό εις όνομα μαθητού, εις όνομα προφήτου, εις όνομα δικαίου, πόσο ασυγκρίτως μεγαλύτερη άξια έχει η προσευχή υπέρ χιλιάδων εκατομμυρίων ανθρώπων δυστυχισμένων και καταδικασμένων στα κάτεργα της κολάσεως!

Για να φτάσει όμως κανείς στο σημείο, ώστε να κινηθεί η ψυχή του να προσευχηθεί έτσι, πρέπει να προηγηθεί κατάσταση πνευματική. Θα πρέπει να ασκηθεί, να προσεύχεται, να γονατίζει, να ελεεί, να μελετά, να εξομολογείται, να μεταλαμβάνει και να είναι προ­σεκτική η ζωή του γενικότερα. «Έτσι αποκτώντας οι προσευχές του παρρησία, θα κατορθώσουν αυτό το μεγάλο επίτευγμα για τις ψυχές των ειλώτων, των αιχμαλώτων, των δυστυχισμένων ψυχών της κολάσεως, «δι’ ας Χριστός απέθανε». Πεθαίνουν και πεθαίνουν άνθρωποι και κανείς δεν μέριμνα γι’ αυτούς. Είναι ξεχασμένοι άπ’ όλους. Εμείς μεριμνούμε για τους δι­κούς μας, τους γονείς μας, τους συγγενείς μας και κά­νουμε μνημόσυνα, κομποσκοίνια και προσευχές υπέρ αναπαύσεώς των. Γι’ αυτούς όμως δεν γονατίσαμε, δεν ρίξαμε ένα δάκρυ, δεν σηκώσαμε τα χέρια σε προσευχή. Άς προσπαθήσουμε να γίνουμε πιο πνευματικοί άνθρωποι, να πλησιάσουμε, να αγγίσουμε τον Χριστό πιο κοντά, για να Του μιλήσουμε. Όσο Τον πλησιά­ζουμε, τόσο πάμε πιο κοντά στο αυτί του Θεού, να Τού πούμε γι’ αυτούς που υποφέρουν. Όταν προσεύχεσθε για τον εαυτό σας, για τους δικούς σας, να ενθυμηθείτε κι αυτούς τους δυστυχισμένους, πού δεν έχουν «που την κεφαλήν κλίναι».

Ο Χριστός απέθανε διά Σταυρού για κάθε ψυχή και ζητεί η Θεία Δικαιοσύνη Του να βρει αιτία, για να ελεήσει αυτούς τους ανθρώπους, να δικαιολογήσει την απαλλαγή τους από την καταδίκη. Ο Θεός νοιάζεται γι’ αυτές τις ψυχές, που έχει στο κρατητήριό του. Η δικαιοσύνη Του επιβάλλει να είναι στο κρατητήριο. Η ευσπλαχνία Του όμως έρχεται από την άλλη πλευ­ρά και λέει: «Προσευχήσου γι’ αυτούς». Γιατί; Για να βρει δικαιολογία ο Θεός, να νικήσει η ευσπλαχνία Του τη δικαιοσύνη Του και να στείλει το έλεος Του σ’ αυτούς, που υποφέρουν εκεί. Κι εμείς οι ταλαίπωροι, σκοτισμένοι από την αμαρτία, από την άγνοια, δεν δίνουμε

Μια χειμωνιάτικη μέρα, ο Όσιος Σεραπίων κατέβηκε στην Αλεξάνδρεια. Στο δρόμο πού περπατούσε, είδε ένα γυμνό που τουρτούριζε από το κρύο. Ράγισε ή καρδιά του και, χωρίς να χάσει καιρό, έβγαλε το πανωφόρι του και του το χάρισε. Προχωρώντας λίγο πιο κάτω, είδε άλλον γυμνό με μελανιασμένο σώμα. Ρίγησε το κορμί του. Έτσι, έβγαλε και το άλλο ένδυμά του και έντυσε το γυμνό αδελφό του.  Όταν γύρισε στο κελί του, τον ρώτησαν οι άλλοι μοναχοί: «Αδελφέ, ποιός σε γύμνωσε;». Κι εκείνος, δείχνοντας το ευαγγέλιο, είπε: «Αυτό με γύμνωσε».

Με αυτή του την πράξη απέδειξε ό Άγιος ότι το ευαγγέλιο της αγάπης δεν είναι ανεφάρμοστο. Δεν είναι για τούς Αγγέλους, αλλά για τους ανθρώπους που, αν θέλουν, μπορούν να το πιστέψουν και να το ζήσουν.

«Εκείνος, που αγαπά πραγματικά, θυσιάζεται για τον πλησίον. Να πώς μπορεί να αποδείξει την υπέρ του πλησίον θυσία: Εάν ακούσει από τον πλησίον του λόγους λυπηρούς, πού τον έθλιψαν και ενώ μπορεί κι αυτός να εκστομίσει κατά του πλησίον του τέτοιους λόγους και επιβληθεί στον εαυτό του και δεν τούς πει. Ή αν αδικηθεί από τον πλησίον του και έχει τη δύναμη και δεν ανταποδώσει το κακό στον αδικήσαντα. Αυτός πραγματικά θυσιάζεται υπέρ του πλησίον του», έλεγε ο Αββάς Ποιμένας.

Και, πράγματι, αγάπη χωρίς θυσία τού εγώ και των πολλαπλών παθών μας δεν είναι αληθινή.

Υπάρχουν κι άλλα είδη πνευματικής ελεημοσύνης. Φερ’ ειπείν βοηθώ σωματικά έναν άνθρωπο, πού δεν μπορεί να εργασθεί ή να εξυπηρετηθεί. Υπάρχουν τόσοι ασθενείς, τόσοι αδελφοί μας, πού έχουν ανάγκη από συμπαράσταση. Πηγαίνω και παρηγορώ τον απελπισμένο. Όλοι υποφέρουν από σκέψεις, από λογισμούς, από ψυχολογικά προβλήματα κι όλοι έχουν ανάγκη από την ελεημοσύνη ενός καλού λόγου, ενός λόγου παρηγοριάς. Επισκέπτομαι τούς φυλακισμένους, τους αρρώστους, τους ανήμπορους, τα γεροντάκια. Οδηγώ έναν αμαρτωλό στο εξομολογητήρι κι εκεί συγχωρούνται οι αμαρτίες του και γίνεται άξιος της αιωνίου ζωής. Ειρηνεύω ένα ζευγάρι, που κινδυνεύει να διαλυθεί ο γάμος του, και δεν χωρίζει. Βοηθώ κάποιον άλλο να κάνει μια καλή πράξη ελεημοσύνης. Και πάνω απ’ όλα αυτά, πνευματική ελεημοσύνη είναι ή προσευχή πού κάνουμε για όλους αυτούς τους αδελφούς μας και ιδιαίτερα για τους εχθρούς μας.

Έχουν τη γνώμη οι άνθρωποι, ότι εάν ελεήσουν θα φτωχύνουν. Τότε και ό γεωργός να μην σπείρει, διότι θα μειωθεί το απόθεμα από το αμπάρι του. Άλλα σπέρνει, γιατί έχει πεποίθηση ότι θα θε­ρίσει. Και από το 1 πού θα σπείρει θα πάρει πολλαπλάσια, μέχρι και 100πλάσια μπορεί να πάρει. Έτσι όχι μόνο θα καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες, αλ­λά και τις μελλοντικές. Κατά παρόμοιο τρόπο, λειτουργεί και η ελεημοσύνη πού κάνουμε.

Όταν κάνουμε κάποιο καλό, δεν το κάνουμε εμείς. Το κάνει ό Θεός διά ημών. Ποτέ να μην οικειοποιούμαστε, τη δόξα πού πρέπει να δοθεί στον Κύριο. Ποτέ να μην λέμε: Ξέρεις τί κάνω εγώ! ξέρεις πόσους βοήθησα εγώ! Προηγουμένως στις σκάλες, με συνάντησε μία ψυχή και με είπε: « Αν δεν ήσουνα εσύ...». Με κόπηκε ή φωνή μου! Διότι αυτό που είπε η κυρία, ήταν βλασφημία. "Αν δεν ήμουνα εγώ, ή αν δεν ήτανε ο Θεός; Τη βρύση πρέπει να δοξάζουμε ή τον Μαραθώνα που τροφοδοτεί την βρύση; Τί θα έφτιαχνε η βρύση χωρίς τον Μαραθώνα; Είναι βλασφημία και κλέβουμε την δόξα του Θεού. Να προσέξουμε πολύ αυτές τις περιπτώσεις!

- Όταν δίνει ελεημοσύνη ένας άνθρωπος στον άλλον, τότε αυτό που δίνει είναι αφενός δώρο και αφετέρου δάνεισμα. Είναι δώρο προς αυτόν πού δίνει και δάνεισμα προς τον Θεό, ο οποίος θα σου τα δώσει «αύριο» με τόκο. Ο Θεός που σε δίνει τα χρήματα, σου ζητά ο ίδιος δανεικά, διά των χεριών των φτωχών. (Μέγας Βασίλειος).

Οι άνθρωποι αναζητούν την ευτυχία, εκεί όπου δεν υπάρχει ευτυχία. Η ευτυχία υπάρχει μόνο στο Θεό. Εφόσον όμως ο άνθρωπος τον Θεό δεν τον θέ­λει, οτιδήποτε άλλο και αν απολαύσει από τα υλικά αγαθά, δεν θα είναι ευτυχισμένος. Να η Σουη­δία. Μπορεί να έχει το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο στην Ευρώπη, ωστόσο ταυτόχρονα, έχει και το υψηλότερο ποσοστό αυτοκτονιών! Δικαιολογείται σήμερα με τέτοιο πολιτισμό και τέτοια τεχνολογία, να είναι γεμάτα τα τρελάδικα; Στο εξωτερικό μάλι­στα, κάθε οικογένεια, έχει και τον ψυχίατρό της... Είναι φαινόμενα πού δείχνουν, ότι οι άνθρωποι εί­ναι μακριά από το Χριστό.

-Δεν πάσχουμε σήμερα από απαραίτητα. Από περιττά υποφέρουμε.

Έδινε τα κτήματα της Μονής σε φτωχές οικογένειες να τα καλλιεργούν. Ενοίκιο δεν ζητούσε. Τους έλεγε, αν έχουν καλή σοδειά, να προσφέρουν στο Μοναστήρι ότι ήθελαν. "Αν ή χρονιά δεν πήγαινε καλά, δεν ζητούσε τίποτε.

Όσες φορές η αδελφή του Χριστίνα πήγαινε ρούχα ή τρόφιμα, δεν τα δεχόταν. Της έλεγε να τα πάει σε οικογένειες, πού γνώριζε οτι στερούνταν.

Τα Θεοφάνεια περνούσε με τον αγιασμό από τα σπίτια και οι άνθρωποι έδιναν κάτι για το Μοναστήρι. Πέρασε και από κάποιο σπίτι πού είχαν ανάπηρο παιδί. Η κυρία του σπιτιού πήγε να ρίξει κάτι στο κουτί. Ο Γέροντας της είπε: «Η Παναγία δεν ζητάει από σένα, εσύ έχεις ανάγκη». Και αμέσως άδειασε στο τραπέζι το κουτί με όλα τα χρήματα πού είχε μαζέψει.

Διηγήθηκε ο Γέροντας: «Μόλις είχα πάει στην Σκήτη, το έμαθε ο μπαρμπα-Θανάσης ο κουρτζής (δασοφύλακας) από το Φιλοθέου και ήρθε να με δει. Ήταν γνωστός μου και μου έφερε κάτι ευλογίες, διότι τότε στις αρχές δεν είχα τίποτε. Τον ευχαρίστησα και του είπα να γράψει τα ονόματα των κεκοιμημένων συγγενών του, για να τα μνημονεύω. Εκείνος επηρεασμένος από κάποιον μάρτυρα του Ιεχωβά, έλεγε: "Άμα πεθάνει ο άνθρωπος, δεν υπάρχει τίποτε, μετά θάνατον όλα χάνονται".

Δεν πέρασε καιρός, εκοιμήθη και ο ίδιος. Όταν το έμαθα, πήγα μέχρι το Φιλοθέου και είδα τον τάφο του. Έκανα κάθε μέρα καρδιακή προσευχή, ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή του.

Ύστερα από είκοσι ημέρες, (από την κοίμηση του μπαρμπα-Θανάση), μαθαίνω ότι μ’ έψαχνε ένα πρόσωπο από το Φιλοθέου. Έρχεται αναστατωμένος, "Πάτερ", μου λέει, "ήρθε ο μπαρμπα-Θανάσης ο πεθαμένος και μου παραπονέθηκε πώς τον ξέχασα και δεν έκανα τίποτε γι αυτόν, και μου είπε ότι μόνο εσύ τον βοηθάς με την προσευχή σου. Και πραγματικά δεν τον μνημονεύω στην προσευχή μου. Ανέλαβα προϊ­στάμενος και τακτοποιώ το γραφείο, έχω πολλή δουλειά, τί να κάνω τώρα, άφησα και τον κανόνα μου".

Ε, τώρα να κάνης λίγο παραπάνω».

Αυτό το γεγονός ενίσχυσε τον Γέροντα και συ­νέχισε να εύχεται περισσότερο για τις ψυχές όλων των κεκοιμημένων.

Καλή ή νηστεία, καλή επίσης και η μελέτη των γραφών με τον όρο όμως να θέτεις σ’ εφαρμογή εκείνα που διαβάζεις...

Μη μου πεις ότι τόσες μέρες νήστεψα, το και το δεν έφαγα, κρασί δεν ήπια, στα λουτρά δεν πήγα. Αλλά δείξε μου αν, ενώ ήσουν οξύθυμος, έγινες πράος, κι αν έγινες φιλάνθρωπος ενώ ήσουν πετρόκαρδος.  Αν μεθάς με την οργή, τί βασανίζεις το στομάχι σου; Αν φωλιάζει μέσα σου ο φθόνος και η πλεονεξία, τί ωφέλεια έχεις που πίνεις μονάχα νερό; Δεν σε ρωτώ λοιπόν τί λογής τραπέζι στρώνεις, αλλ’ αν άλλαξες ψυχή...

Αν λοιπόν θέλεις να γίνεις ευάρεστος στο Θεό, νήστεψε σαν τους Νινευΐτες, αδελφέ.

Εκείνοι δεν είχαν λάβει νόμο. Γι’ αυτούς λέγει ο Απόστολος: «όταν γάρ έθνη μη νόμον έχοντα φύσει τα του νόμου ποιώσιν, ούτοι νόμον μη έχοντες, εαυτοίς είσι νόμος». Μη λοιπόν κάνεις τη νηστεία σου στείρα, δεν σ’ ανεβάζει μόνη της στον ουρανό η νηστεία, αν δεν είναι συντροφευμένη από την αδελφή της, την ελεημοσύνη. Είναι οι δυο τους ζευγάρι αξεχώριστο, αδελφικό, και όχι μόνο ζευγάρι αλλά και όχημα. Από που βλέπουμε αυτήν την τελευταία αλήθεια; Ο άγγελος είπε στον Κορνήλιο: «Οι προσευχαί σου και οι ελεημοσύναι σου ανέβησαν εις μνημόσυνον ενώπιον του Θεού». Φτερά της προσευχής είναι οι ελεήμονες πράξεις. Χωρίς αυτά τα φτερά, η προσευχή δεν πετά, δεν ανεβαίνει στον ουρανό.

Έως πότε η φιλαργυρία κι η επιθυμία αποκτημάτων;  Όλα αυτά, αδελφέ μου, είναι εφήμερα, όπως κι ο επίγειος βίος... Δεν σου λέγω να γίνεις ακτήμων, αλλά να ξοδέψεις το περίσσευμά σου στους φτωχούς, ώστε αυτό το περίσσευμα να γίνει αιτία της σωτηρίας σου­. 

Δώσε, λοιπόν, στον συνδούλο σου, για να έχεις τον Δεσπότη Χριστό οφειλέτη σου, τον Χριστό που τόσο του αρέσει να χρωστά, τον Χριστό που ξέρει να αποδίδει το κεφάλαιο μαζί με τον τόκο. Αν σε μας ο τόκος είναι έγκλημα, στον Θεό είναι έπαινος.

Δεν δίνεις στον φτωχό; Πρόσεχε ποιός σου ζητεί πίσω απ’ αυτόν και σεβάσου Εκείνον πού πραγματικά θα λάβει την προσφορά σου. Είναι ο ίδιος ο Θεός. Ο φτωχός απλώνει το χέρι, αλλά ο Θεός παίρνει...!

Δεν δίνεις, λοιπόν, στον Χριστό που πεινά;  Σύ και ο φτωχός, το σώμα του Χριστού μαζί το μεταλαβαίνετε από την Αγία Τράπεζα, μαζί κοινωνείτε από το Άγιο Ποτήριο. Στα μεγάλα και τα φρικτά μαζί σου κοινωνεί, κι από τα μικρά δεν του δίνεις;  Ή μήπως πρόκειται να του δώσεις δικά σου; Κι από τους γονείς σου κι από τους προγόνους σου αν τα έχεις κληρονομήσει, του Θεού είναι. Τι τα θάβεις στη γη; Δώσε στον πένητα κι έχεις φύλακά τους ασφαλή τον ίδιο τον Κύριο. Δεν βλέπεις τους γεωργούς τι κάνουν; Πολλές φορές δεν έχουν ν’  αγοράσουν σπόρο όμως δίνουν ενέχυρο τα ίδια τους τα ρούχα και παίρνουν εκείνο που τους χρειάζεται και το εμπιστεύονται στη γη. Συχνά συνέβηκε η κακοκαιρία να μην τους αφήσει να θερίσουν τίποτε, κι όμως έχουν εμπιστοσύνη πάντα κι ελπίδα στη γη. Ό,τι λοιπόν ή γη κάνει, δεν μπορεί να το κάνει κι ο Θεός;

Μιμήσου εκείνη τη χήρα της Παλαιάς Διαθήκης, που είχε μια φούχτα αλεύρι στη στάμνα και λίγο λάδι στη λήκυθο και που απ’ αυτά ξενοδόχησε τον προφήτη, ή εκείνη την άλλη χήρα του Ευαγγελίου, που είχε δύο οβολούς και τους έριξε για τους φτωχούς κι όλους τους ελεήμονες τους ξεπέρασε, διότι έριξε όλο τον πλούτο της.

Μου λες, είμαι πτωχός κι εγώ, δεν έχω χρήματα. Δυό οβολούς δεν έχεις; Μα κι αυτούς να μην έχεις, ο Κύριος ζητεί πλούτο καλής διαθέσεως. Γι’ αυτό κι έλεγε «όστις εαν ποτίση ένα των μικρών τούτων ποτήριον ψυχρού ύδατος..., ου μη απολέσει τον μισθόν αυτού». Πρόσεξε τι λέγει, ποτήρι κρύου νερού, όχι ζεστού, για να μη στερηθείς τον μισθό επειδή δεν θα έχεις ξύλα να το ζεστάνεις. Κι η πολιτεία όσους φόρους κι αν σου επιβάλλει, έχεις δεν έχεις, τσακίζεσαι να τους πληρώσεις. Δεν τη νοιάζει για τις δυνατότητές σου, απαιτεί αυτό που καθόρισε. Ενώ ο Θεός δεν κάνει το ίδιο, πάντα σου ζητά εκείνο που μπορείς.

Γιατί υπάρχουν φτωχοί; Τάχα δεν μπορούσε ο Χριστός να βρέξει χρυ­σάφι; Αλλά δεν το κάνει, για να γίνει η πενία του αδελφού σου αιτία να σωθείς. «Μέγα άνθρωπος και τίμιον ανήρ ελεήμων». Βλέπεις τι σπου­δαίο πράγμα είναι η ελεημοσύνη. Ο Θεός συγκρίνει με τον εαυτό του τους ελεήμονες. Λέγει: «γίνεσθε οικτίρμονες, καθώς και ο Πατήρ υμών (ο ουράνιος) οικτίρμων έστιν».

Αν έλθει ο θάνατος, τα χρήματα μένουν εδώ. Γιατί λοιπόν δεν τα εμβάζεις από πριν εκεί πάνω, για να συνηγορήσουν για σένα εκείνη την ημέρα οι πένητες, όπου δεν θα έχεις άλλο ρήτορα να σε υπερασπίσει; Θα δείξουν οι φτωχοί τα ρούχα και τα τρόφιμα και θα σ’ αρπάξουν μέσα από τις φλόγες της γεέννης.  Δεν λιώνει τόσο εύκολα ο ήλιος το χιόνι, όσο η ελεημοσύνη αφανίζει πλήθος αμαρτιών σαν πέσει πάνω τους...

Οι περισσότεροι από εμάς, προσευχόμαστε για υλικά πράγματα και όχι για τις αμαρτίες και την σωτηρία της ψυχής μας. Μοιάζουμε με εκείνον πού πάει σε ένα κατάστημα για να αγοράσει ένα μηχάνημα και αντί για το μηχάνημα, αγοράζει τα ανταλλακτικά του.  Αστεία πράγματα... Το μηχάνημα, συνοδεύεται από τα ανταλλακτικά και δίνονται δωρεάν, ενώ τα ανταλλακτικά δεν συνοδεύονται από το μηχάνημα.  Έτσι και εμείς αν προσευχόμαστε για την σωτηρία της ψυχής μας, ο Θεός θα μας δώσει και τα υλικά αγαθά που έχουμε ανάγκη.