Δ΄ Κατανυκτικός Ἑσπερινός,

Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, 27 Μαρτίου 2022,

Ἱερός Ναός Ἁγίου Ἀνδρέου Αἰγίου

Ἡ δύναμη τοῦ Σταυροῦ στή ζωή μας **

Σεβασμιώτατε Ποιμενάρχα μας, Μητροπολίτα Καλαβρύτων καί   Αἰγιαλείας  κ. Ἱερώνυμε,

Σεβασμιώτατε Γέροντα Μητροπολίτα κ. Ἀμβρόσιε

Σεβαστοί Πατέρες και ἀγαπητοί Ἀδελφοί

            Στό μέσο ἀκριβῶς τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἐνισχύει στόν πνευματικό μας ἀγῶνα, μέ τό νά τοποθετεῖ στό κέντρο τοῦ Ναοῦ τόν Τίμιο καί  Ζωοποιό Σταυρό πρός προσκύνηση. Γιά ποιόν λόγο τόν θέτει; Λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες ὅτι, ὅταν ἔρχεται ὁ Βασιλιάς προηγοῦνται τά σύμβολα, γιά νά προετοιμάσουν τό λαό στήν ἐπικείμενη ὑποδοχή του. Μέ τόν ἴδιο τρόπο καί σέ μᾶς, πού προσδοκοῦμε καί ἀναμένουμε τόν ἀναστάντα Χριστό, πού εἶναι ὁ Βασιλιάς μας, προηγεῖται τό σύμβολο τῆς νίκης, πού εἶναι ὁ Τίμιος Σταυρός. Δηλαδή, ἀρχίζει σιγά σιγά νά ἀχνοφαίνεται τό μυστήριο τῆς χαρᾶς, τό μυστήριο τῆς νίκης τοῦ θανάτου.

            Καί ἀτενίζοντάς τον παίρνουμε κουράγιο καί δύναμη, καθώς διανύουμε καί ἀσκούμεθα στόν πνευματικό μας ἀγώνα. Ἔχουμε μιά προοπτική, ἕναν σκοπό,  ἕναν στόχο σ’ αὐτόν τόν πνευματικό ἀγῶνα, νά συναντηθοῦμε μέ τόν ἀναστάντα Κύριο. Καί, ὅπως μέσα στήν ἔρημο ὁ ὁδοιπόρος κατάκοπος καί διψασμένος ἀπό τόν βαρύ καύσωνα ψάχνει μία ὄαση γιά νά ξεκουραστεῖ, νά ξεδιψάσει καί στή συνέχεια νά προχωρήσει, ἔτσι καί σέ ἐμᾶς, μέσα στήν κούραση καί τόν κόπο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἀλλά, βεβαίως, καί στόν κόπο τῆς ζωῆς μας, στούς πειρασμούς, στίς δυσκολίες, στά προβλήματα, ὑπάρχει μία ὄαση γιά μᾶς καί αὐτή ἡ ὄαση εἶναι ὁ Τίμιος Σταυρός. Εἶναι, ὅπως ἀναφέρει ὁ ὑμνωδός, τό δένδρο τό εὐσκιόφυλλο, πού μᾶς δροσίζει, πού μᾶς ἀναψύχει,  πού μᾶς ἐνισχύει. Γιά ποιό λόγο; Διότι ὁ Σταυρός εἶναι ἡ ἀπόδειξη, τό τεκμήριο τῆς νίκης κατά τοῦ θανάτου. Διότι ὁ Σταυρός εἶναι ἡ περίτρανη ἀπόδειξη τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Σταυρώθηκε ὁ Χριστός καί τό γεγονός αὐτό ἦταν ἡ ἀπόδειξη τῆς ἀγάπης Του γιά μᾶς.

            Ἀπέναντι σέ ἕναν κόσμο, στόν ὁποῖο  προσπαθεῖ νά κυριαρχήσει ὁ ἕνας πάνω στόν ἄλλον, ἀπέναντι σέ ἕναν κόσμο, πού προτείνει τήν δύναμη ὡς ἀξία, γιά νά μπορέσει ὁ ἄνθρωπος νά καλύψει τό ὑπαρξιακό του κενό μέ τό νά φανεῖ ἰσχυρός ἔναντι τῶν ἄλλων, -γεγονός, πού ἀποτελεῖ αἰτία νά γεννῶνται ἔριδες, συγκρούσεις, ἀνταγωνισμοί, μίση, κακίες, πόλεμοι, πού ὅλα αύτά εἶναι ὁ πραγματικός θάνατος- ἔρχεται ὁ Κύριος νά μᾶς ἀποκαλύψει τί εἶναι ἀνάσταση. Ἀνάσταση εἶναι ἡ φανέρωση τῆς πραγματικῆς ἀγάπης, πού ἀποκαλύπτεται πάνω στόν Σταυρό.

            Ἀπέναντι στή φωνή τοῦ κόσμου πού λέει «πρέπει να ὑποτάξω τον ἄλλον, νά φάω τον ἄλλον, να ὑπερισχύσω ἔναντι τοῦ ἄλλου γιά νά μή μέ ὑποτάξει ἐκεῖνος, ὅτι θά πρέπει να τόν κερδίσω πρίν μέ κερδίσει αὐτός»,  ἔρχεται ὁ Κύριος καί γίνεται ὁ ἴδιος ἐκούσιο θύμα για μᾶς. Σταυρώνεται ἐκούσια για να μᾶς δείξει ὅτι ἡ ἀγάπη πού δέν περνάει ἀπό τόν Σταυρό δεν εἶναι ἀληθινή ἀγάπη. Ἀγάπη εἶναι ἡ ἔξοδος ἀπό τον ἐαυτό μας. Και αὐτό εἶναι, ἀκριβῶς,  πού γεννᾶ τήν νίκη κατά τοῦ θανάτου. Αὐτό εἶναι ἡ Ἀνάσταση. Να ἐμπνέεται ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν σταυρική θυσία τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ὁ ὁρισμός τῆς πραγματικῆς θυσιαστικῆς και σταυρικῆς ἀγάπης. Κι αὐτόν τόν δρόμο, αὐτή τήν πορεία, αὐτό το ἦθος να ἔχουμε στή ζωή μας.

            Δεν μποροῦμε νά λέμε ὅτι εἴμαστε μαθητές τοῦ Χριστοῦ, ἄν δεν ἀγαπήσουμε τόν Σταυρό, ἄν δεν ἀγαπήσουμε τή θυσία, ἄν δεν βγοῦμε ἀπό τον ἐαυτό μας γιά χάρη τοῦ ἄλλου. Ὅποιος θέλει νά κερδίσει τή ζωή του, τον ἐαυτό του, τίς ἐπιδιώξεις του, τό δίκαιό του, τά δικαιώματά του,  θά πρέπει να τά χάσει. Θά πρέπει να ἀπολέσει τήν ψυχή του. Ὅποιος, ὅμως, άρνηθεῖ τά δικά του δικαιώματα γιά χάρη τοῦ ἄλλου, ὅποιος ἀρνηθεῖ τό δικό του χῶρο γιά χάρη τοῦ ἄλλου, ὥστε να μπορεῖ ὁ κάθε πλησίον να ἀνασάνει, να ἀναπνεύσει καί μέ τόν τρόπο αὐτό παραδίδει την ἐλευθερία του στην ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ και στην ἀγάπη τοῦ ἀδελφοῦ του, τότε γίνεται πραγματικά ἐλεύθερος, τότε ἡ ἐλευθερία του εἶναι    ἀληθινή. Τότε καταξιώνεται ἡ ἐλευθερία.

            Ὑπάρχει στην Ἐκκλησία μας αὐτό τό πραγματικά παράδοξο καί παράξενο γεγονός: να εἶσαι πραγματικά ἐλεύθερος, ὅταν εἶσαι σκλαβωμένος στό Χριστό καί ὅταν εἶσαι σκλαβωμένος γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ στούς ἄλλους ἀνθρώπους. Τότε εἶσαι ἀληθινά ἐλεύθερος. Αὐτή εἶναι ἡ πεμπτουσία τῆς πνευματικῆς μας πορείας. Δεν μπορεῖ κάποιος να ὀνομάζεται χριστιανός, νά λέει ὅτι ἀγαπᾶ τόν Χριστό, ἄν δεν ἀγαπᾶ αὐτό το ἦθος τό θυσιαστικό. Νά βγαίνει ἀπό τον ἐαυτό του, να παραχωρεῖ τή δική του ἐλευθερία στον ἄλλον, για νά ἐλευθερώνεται ὁ ἄλλος. Νά δίνει τό δικό του χῶρο γιά νά μπορεῖ νά ἀνασαίνει ὁ ἄλλος καί μέ αὐτόν τόν τρόπο ἡ καρδιά του νά γίνεται εὐρύχωρη καί ὄχι στενάχωρη. Αὐτό εἶναι στάση καί τρόπος ζωῆς. Εἶναι τό ἦθος τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Αὐτή ε ναι ἡ προσκύνηση τοῦ Σταυροῦ, ὄχι ἁπλῶς ἡ σωματική προσκύνηση καί οἱ σωματικές μετάνοιες. Ὅταν το ἀποφασίσουμε, τότε ὁ Σταυρός γίνεται ἡ πυξίδα καί ἡ κατεύθυνση τῆς ζωῆς μας. Ἀποτελεῖ πηγή ἐλπίδας, πηγή παρηγοριᾶς, πηγή θάρρους, σημεῖο ὅτι ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ σωτηρία μας. Καί ἀπό αὐτόν τόν Σταυρό ἐμπνεόμεθα καί ἀρνούμεθα τόν δρόμο τῆς ἔχθρας, τῆς φιλαυτίας, τῆς  ἐγωκεντρικότητας, πού μᾶς χωρίζει, πού μᾶς διαλύει, πού μᾶς σμπαραλιάζει.

            Προσπαθοῦμε να ὑπερασπιστοῦμε τά δίκαιά μας, τά δικαιώματά μας, ἔναντι τῶν ἄλλων καί ἔτσι σμπαραλιάζεται ἡ ὕπαρξή μας. Νομίζουμε ὅτι εἴμαστε χαμένοι, ἐάν χάσουμε, σύμφωνα μέ  τά κοσμικά μέτρα. Ὅτι εἴμαστε κερδιδμένοι μόνο ἐάν κερδίσουμε, ὅταν ἐπιβληθοῦμε, ὅταν ὑπερισχύσουμε στούς ἄλλους, σύμφωνα μέ τήν ἀνθρώπινη λογική. Ὅμως, εἴμαστε βαθειά νυκτωμένοι. Ὁ πραγματικά ἐλεύθερος ἂνθρωπος εἶναι αὐτός, πού γεύτηκε τόν πνευματικό καρπό τῆς σταυρικῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ καί ἀπό αὐτήν ἐλευθερώνεται. Ἀποκτᾶ ἕνα ἄλλο ἦθος,  μία ἄλλη ἀναφορά. Δέν τόν νοιάζει τίποτε. Εἶναι ἐλεύθερος. Εἶναι ὁ τελευταῖος ἄνθρωπος τοῦ κόσμου καί ὅμως χαίρεται. Παραχωρεῖ ὅλα τά δικαιώματά του καί νιώθει πλούσιος καί πλήρης. Εἶναι σκλάβος τῶν ἄλλων, εἶναι διακονητής, ὑπηρέτης στά αἰτήματα καί τίς ἀνάγκες τῶν ἄλλων μέ σκοπό νά τούς ἀναπαύσει καί τότε νιώθει πραγματικά ἐλεύθερος. Ἄν αὐτό δέν ἀποτελεῖ ἦθος τῆς ζωῆς μας καί πελαγοδρομοῦμε σέ ἔννοιες ψυχολογικές τοῦ τύπου δικό μου, δικό σου, τότε εἴμαστε χαμένοι ἀπό χέρι. Μάταια ἐρχόμαστε στήν Ἐκκλησία, διότι δέν ἔχουμε καταλάβει τίποτε.

            Γι’ αὐτό ἕνας ἄνθρωπος, πού ἀκολουθεῖ τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ δέν γνωρίζει τί σημαίνει σύγκρουση, δέν ξέρει τί σημαίνει ἔχθρα, τί σημαίνει προδοσία, τί σημαίνει πληγή, τί σημαίνει εκδίκηση, τί σημαίνει ὀργή καί θυμός. Ζεῖ σέ ἕνα ἄλλο πλαίσιο. Ζεῖ ἄλλη εἰρήνη, ἄλλη ἐλευθερία. Αὐτό εἶναι το ἦθος τῶν ἁγίων μας. Ὁ Σταυρός εἶναι ἡ κορυφογραμμή. Γι’ αὐτό ἄς ἐμπνεόμεθα ἀπό  αὐτή τήν κορυφογραμμή και με αὐτό τόν τρόπο ζωῆς νά πορευόμαστε  ἔχοντας στήν καρδιά μας τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ.

            Ἀς προσεύχεσθε, Σεβασμιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα, ὡς Ποιμενάρχης καί Πατέρας μας νά ἀποκτήσουμε τό ἦθος τοῦ Σταυροῦ, ὥστε κάπου στό τέλος τοῦ πνευματικοῦ μας ἀγώνα νά συναντήσουμε τόν ἀναστάντα Κύριο  καί τότε νά  ἀναφωνήσουμε,    ὅπως ὁ θεοδόχος Συμεών τό «Νῦν ἀπολύεις τόν  δοῦλον σου Δέσποτα». Διότι, πλέον, ὁ θάνατος δέν θά μᾶς φοβίζει, ἀφοῦ θα εἴμαστε  ἑνωμένοι μέ Ἐκεῖνον, πού εἶναι ἡ Ἀνάσταση καί ἡ ὄντως ζωή.

** Ἀρχιμ. Ἰωακείμ Βενιανάκης,

Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως